Ανατροπή στους σχεδιασμούς τακτοποίησης 1,5 εκατομμυρίων δασικών αυθαιρέτων αλλά και επιφυλάξεις για την απρόσκοπτη εξέλιξη και ολοκλήρωση συνολικά των δασικών χαρτών επιφέρει απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, που έκρινε αντισυνταγματικές τις ρυθμίσεις για τις «οικιστικές πυκνώσεις».
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, με την 685/2019 απόφασή της (πρόεδρος η κυρία Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, εισηγητής ο κ. Χρήστος Ντουχάνης), έκρινε ότι είναι αντισυνταγματικές οι νομικές ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ για τις οικιστικές πυκνώσεις. Οι «πυκνώσεις» είχαν ενταχθεί στον ν.4389/16, «γνωστές και ως ρυθμίσεις του τότε αναπληρωτή υπουργού ΠΕΝ Γ. Τσιρώνη) χαρακτηρίζοντας έτσι δομημένες περιοχές που διατηρούσαν παράλληλα τον δασικό χαρακτήρα τους, με στόχο την εξαίρεσή τους από την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών και τελικά την τακτοποίησή τους.
ΥΠΕΝ
Κύκλοι της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ κληθέντες να απαντήσουν για την απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, ανέφεραν στο ecopress ότι «πάγια πρόθεση του υπουργείου είναι να προβεί σε νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες θα εναρμονίζονται με τις επιταγές των αποφάσεων του ΣτΕ», προσθέτοντας ότι το ΥΠΕΝ θα περιμένει την καθαρογραφή της απόφασης του ΣτΕ, προκειμένου να προχωρήσει στις επιβαλλόμενες ενέργειες».
Στο μεταξύ ανατρέπεται ο σχεδιασμός του ΥΠΕΝ, σύμφωνα με τον οποίο ετοιμάζονταν το προσεχές διάστημα , η κατάθεση στη Βουλή από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας του νομοσχεδίου, το οποίο είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση στα τέλη του 2018 και αφορά τις διαδικασίες νομιμοποίησης για ορισμένο χρονικό διάστημα κατοικιών που έχουν ανεγερθεί παράνομα σε δασικές εκτάσεις. Οι προωθούμενες ρυθμίσεις προέβλεπαν χρονικά όρια διατήρησης (40 και 25 έτη, ανάλογα με το αν οι κατασκευές προϋφίστανται ή όχι του Συντάγματος του 1975 αντιστοίχως), των δασικών αυθαιρέτων και παράλληλα αυστηρά μέτρα κατεδάφισης κτισμάτων σε προστατευόμενες περιοχές.
Δασικοί κύκλοι
Δασικοί παράγοντες μόλις ενημερώθηκαν από το ecopress για την απόφαση του ΣτΕ εμφανίστηκαν σκεπτικοί για τη συνολική πορεία του εγχειρήματος ολοκλήρωσης των δασικών χαρτών. Οι ίδιοι σχολίασαν, εν αναμονή της καθαρογραφής της απόφασης ότι η νέα απόφαση του ΣτΕ είναι πιθανόν και αναμενόμενο να πυροδοτήσει κύκλο προσφυγών και αντιδράσεων από διάφορες πλευρές, ώστε να οδηγηθεί σε επανεξέταση συνολικά το θεσμικό πλαίσιο των δασικών χαρτών, ως προς τις προβλέψεις αλλά και τα χρονοδιαγράμματα ολοκλήρωσης του.
Οι ίδιοι κύκλοι ανέφεραν ότι με βάση τη νέα απόφαση του ΣτΕ, το αναμενόμενο είναι ότι το ΥΠΕΝ θα υποχρεωθεί να προσχωρήσει σε αδιακρίτως αυστηρή αντιμετώπιση των δασικών αυθαιρέτων, με βαριά διοικητικά μέτρα, πρόστιμα και κατεδαφίσεις.
Η απόφαση του ΣτΕ
Για τις οικιστικές πυκνώσεις, πως αναφέρουν οι ανώτατοι δικαστές στην απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ οι συγκεκριμένες διατάξεις είναι αντίθετες στο άρθρο 24 του Συντάγματος. Ειδικότερα, κρίθηκε ότι από τις διατάξεις των άρθρων 24 (παρ. 1) και 117 (παρ. 3) του Συντάγματος συνάγεται ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις, ως φυσικά αγαθά, και ανεξαρτήτως της ειδικότερης ονομασίας ή της θέσης τους, «υπάγονται σε ιδιαίτερο και αυστηρό προστατευτικό καθεστώς, με σκοπό τη διατήρηση της κατά προορισμό χρήσης τους, ανατίθεται δε στον κοινό νομοθέτη η θέσπιση των επιβαλλομένων προληπτικών ή κατασταλτικών μέτρων για την επίτευξη του σκοπού αυτού».
Είναι αξιοσημείωτο, ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν προκύψει από τις αναρτήσεις των Δασικών Χαρτών στο 52,72% της έκτασης της χώρας, οι οικισμοί αυθαιρέτων κτισμάτων (οι περίφημες οικιστικές πυκνώσεις) καταλαμβάνουν 300.000 στρέμματα. Ο δήμος με τη μεγαλύτερη έκταση οικιστικών πυκνώσεων είναι του Λουτρακίου – Περαχώρας – Αγ. Θεοδώρων (35.599,76 στρέμματα) και εκείνος με τη μικρότερη έκταση είναι της Δυτικής Μάνης (22,60 στρ.). Οι καποδιστριακοί δήμοι που πρωταγωνιστούν στους οικισμούς αυθαιρέτων είναι της Αττικής με 115.873 στρέμματα, της Κορινθίας με 42.206 στρέμματα, της Χαλκιδικής με 19.464 στρέμματα, της Θεσσαλονίκης με 19.050 στρέμματα, της Βοιωτίας με 12.880 στρέμματα και της Άρτας με 12.233 στρέμματα. Οι λιγότερες εκτάσεις πυκνώσεων καταγράφηκαν σε Πρέβεζα, Φωκίδα και Δράμα.
Δασικές εκτάσεις και οικιστικοί σκοποί
Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ, η συνταγματική υποχρέωση διαφύλαξης του δασικού πλούτου της χώρας καθιστά κατ’ εξαίρεση μόνον επιτρεπτή τη μεταβολή της μορφής των δασικού χαρακτήρα εκτάσεων, εφόσον προέχει για την εθνική οικονομία, ή αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη χρήση, επιβαλλόμενη από λόγους δημοσίου συμφέροντος, ενώ ουδέποτε αποτελεί προέχουσα χρήση η αξιοποίηση δασικού χαρακτήρα εκτάσεων για οικιστικούς σκοπούς, οι οποίοι δεν συνιστούν λόγους υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος, που θα δικαιολογούσαν τη μεταβολή του προορισμού του δάσους.
Εξάλλου, ο συνταγματικός νομοθέτης, γνωρίζοντας ότι η δασική νομοθεσία δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί την αποτελεσματική προστασία των δασικών εκτάσεων, χωρίς τον έγκυρο εντοπισμό και την καταγραφή τους, ανήγαγε σε συνταγματική υποχρέωση την κατάρτιση Δασολογίου, προκειμένου τα δασικά όργανα να προβαίνουν έγκαιρα στις αναγκαίες ενέργειες σε περίπτωση αθέμιτων επεμβάσεων και να διευκολύνεται η άμεση αποκατάσταση της δασικής μορφής σε περιπτώσεις αλλοίωσης ή μεταβολής της από ανθρώπινες ενέργειες ή άλλα αίτια.
Κατόπιν τούτων, κρίθηκε από την Ολομέλεια του ΣτΕ ότι «η προσβαλλόμενη κοινή υπουργική απόφαση, με την οποία ορίσθηκαν τα κριτήρια προσδιορισμού της οικιστικής πύκνωσης και η οποία, λόγω της αντισυνταγματικότητας της ανωτέρω εξουσιοδοτικής διάταξης, δεν θα μπορούσε επιτρεπτώς να εκδοθεί ούτε υπό τον τύπο προεδρικού διατάγματος, είναι μη νόμιμη και ακυρωτέα».
Η κρίση περί αντισυνταγματικότητας στηρίζεται, μεταξύ άλλων, σε ένα συγκεκριμένο σκεπτικό.
Οι πυκνώσεις δεν εμπίπτουν ούτε σε πολεοδομημένες περιοχές ή νομίμως υφισταμένους οικισμούς, ούτε σε περιοχές υπό έγκριση σχεδίων ή υπό οριοθέτηση οικισμών, ενώ δεν προβλέπεται άλλη διαδικασία που θα διασφάλιζε ότι οι εκτάσεις αυτές θα συμπεριληφθούν στους οριστικούς δασικούς χάρτες. Περαιτέρω, η εξαίρεση των εκτάσεων αυτών δεν υπαγορεύεται από κανένα σκοπό δημοσίου συμφέροντος και είναι απρόσφορη για την επιτάχυνση της κύρωσης των δασικών χαρτών ή για την ενημέρωση της Διοίκησης.
Αυθαίρετη δόμηση
Εξάλλου, οι δικαστές του ΣτΕ επισημαίνουν ότι: ο τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος δεν μπορεί να συνιστά επιβράβευση της αυθαίρετης δόμησης εντός δασών. Αντιθέτως, προϋποθέτει την έγκυρη καταγραφή των δασών και των δασικών εκτάσεων στον αναρτώμενο δασικό χάρτη και κατ’ επέκταση στο δασολόγιο, την οποία, όμως, ματαιώνουν επ’ αόριστον οι επίμαχες διατάξεις.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης του ΣτΕ, από τη μία ο νομοθέτης προβλέπει ειδική διαδικασία για την προσθήκη στο δασικό χάρτη και, εν τέλει, στο δασολόγιο, των δασικών εκτάσεων των κίτρινων περιγραμμάτων δηλαδή όσων περιλαμβάνονται σε περιοχές για τις οποίες έχουν εκδοθεί διοικητικές πράξεις που, ενδεχομένως, ενθάρρυναν την πεποίθηση των πολιτών ότι αυτές δεν είναι δασικές (μη νόμιμες ή ασαφείς οριοθετήσεις οικισμών, ημιτελείς πολεοδομήσεις κ.λπ.) και έτσι μπορούσαν να χτίσουν. Από την άλλη, ο ίδιος νομοθέτης εμφανίζεται, ταυτοχρόνως, να εξαιρεί, ακόμη και από την ανάρτηση των δασικών χαρτών, εκτάσεις, ορισμένες από τις οποίες δομήθηκαν όλως αυθαιρέτως, χωρίς καμία ένδειξη νομιμοφάνειας και κατά προφανή παράβαση των κανόνων του κράτους δικαίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Ιούλιο του 2017, το Ε’ τμήμα του ΣτΕ είχε κρίνει ότι η οριοθέτηση των οικισμών αυθαιρέτων μέσα σε δάση και η εξαίρεσή τους από τη διαδικασία της ανάρτησης των δασικών χαρτών είναι αντισυνταγματική. Ωστόσο, είχε παραπέμψει το θέμα λόγω σοβαρότητας στην Ολομέλεια. Τις σχετικές ρυθμίσεις είχαν προσβάλει στο ΣτΕ το ΓΕΩΤΕΕ και το WWF Ελλάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου