Την δυνατότητα να κατακυρώσουν και να προστατέψουν τα νόμιμα ακίνητα που βρίσκονται πάνω στην ζώνη του αιγιαλού δίνει η κυβέρνηση λίγο πριν ξεκινήσουν οι κατεδαφίσεις.
Εγκύκλιος του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη που περιγράφει την διαδικασία που θωρακίζει περιουσίες από κατεδαφίσεις ή από διοικητικές αποβολές, καθώς επίσης και από εκκρεμείς αντιδικίες με το Δημόσιο. Όμως δεν καταργούν τυχόν πρόστιμα που έχουν επιβληθεί για παραβάσεις.
Η εγκύκλιος εκδόθηκε με σκοπό να διευκρινιστεί τι ισχύει μετά την ψήφιση του νέου νόμου για τον αιγιαλό. Ερμηνεύει τη διάταξη της παραγράφου 12 του άρθρου 5 του νέου νόμου 5092/2024, σύμφωνα με την οποία: «Ο καθορισμός ή επανακαθορισμός παλαιού αιγιαλού δεν θίγει εμπράγματα δικαιώματα, τα οποία έχουν κτηθεί ή αναγνωρισθεί δυνάμει συμβολαιογραφικού εγγράφου ή άλλου δημόσιου εγγράφου που συντάχθηκε σε χρόνο προγενέστερο του καθορισμού…».
Βάσει των όσων αναφέρονται στην εγκύκλιο Χατζηδάκη:
1) Η διαδικασία κατοχύρωσης δικαιωμάτων ιδιωτών ισχύει για όλες τις περιπτώσεις καθορισμού ή επανακαθορισμού παλαιού αιγιαλού, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν υπό την ισχύ προγενέστερων διατάξεων ακόμη και πριν από την ισχύ του ν. 2971/2001 (ΦΕΚ Α’ 285), όπως τροποποιήθηκε με το ν. 4607/2019 (ΦΕΚ Α’ 65), καθώς και τις περιπτώσεις καθορισμού ή επανακαθορισμού που θα λάβουν χώρα εφεξής κατ’ εφαρμογή του νέου νόμου 5092/2024.
2) Οι προϋποθέσεις για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων είναι, βασικά, δύο:
α) Τα εμπράγματα δικαιώματα επί του παλαιού αιγιαλού πρέπει να έχουν κτηθεί ή αναγνωρισθεί με συμβολαιογραφικό έγγραφο ή άλλο δημόσιο έγγραφο. Ως δημόσιο έγγραφο νοείται κάθε νόμιμος τίτλος που έχει εκδοθεί από φορέα του δημοσίου.
β) Ο χρόνος κτήσης ή αναγνώρισης των εμπράγματων δικαιωμάτων απαιτείται να είναι προγενέστερος του αρχικού καθορισμού ή του καθορισμού που θα γίνει για πρώτη φορά σύμφωνα με το ν. 5092/2024.
3) Διοικητικά μέτρα που εκδόθηκαν σε συνέχεια του αρχικού καθορισμού του παλαιού αιγιαλού και είναι σε ισχύ καταργούνται, εκτός από τις περιπτώσεις βεβαιωθέντων προστίμων. Δηλαδή οι ενδιαφερόμενοι ιδιώτες μπορεί να γλιτώνουν τις κατεδαφίσεις και τις αποβολές όχι όμως και τυχόν πρόστιμα που τούς έχουν επιβληθεί.
4) Κάθε ενδιαφερόμενος να κατοχυρώσει το δικαίωμά του θα πρέπει να προσέλθει στην αρμόδια Κτηματική Υπηρεσία, να προσκομίσει τα απαιτούμενα αποδεικτικά έγγραφα και να υποβάλει αίτηση για την εφαρμογή της διάταξης της παραγράφου 12 του άρθρου 5 του νέου νόμου για τον αιγιαλό.
5) Για την απόδειξη του εμπράγματος δικαιώματος πρέπει να προσκομίζονται δημόσια έγγραφα, με τα οποία αποδεικνύεται η ύπαρξη του δικαιώματος.
6) Οι Κτηματικές Υπηρεσίες, αφού εξετάσουν τα προσκομισθέντα έγγραφα και διαπιστώσουν ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις της παραγράφου 12 του άρθρου 5 του ν. 5092/2024 οφείλουν να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία περί δημοσίων κτημάτων, προκειμένου οι εγγεγραμμένοι στα βιβλία καταγραφής δημοσίων κτημάτων παλαιοί αιγιαλοί να διαγραφούν, εφόσον αποδειχθούν εμπράγματα δικαιώματα ιδιωτών. Κατά συνέπεια, για τις ανωτέρω περιπτώσεις το Δημόσιο θα πρέπει να απέχει από την άσκηση αγωγών ενώ για τις ασκηθείσες αγωγές οι εκκρεμείς δίκες θα καταργηθούν. Σημειώνεται ότι για την απόδειξη του εμπράγματος δικαιώματος προσκομίζονται δημόσια έγγραφα, με τα οποία αποδεικνύεται η ύπαρξη του δικαιώματος.
Αυστηρότερο καθεστώς για τον αιγιαλό
Το υπουργείο Οικονομικών προχωρά στην ενεργοποίηση του νέου πλαισίου για τις ηλεκτρονικές δημοπρασίες, που αφορούν στις συμβάσεις παραχώρησης της περιόδου 2024- 2025.
Αμέσως μόλις τεθεί σε λειτουργία η πλατφόρμα, θα εκπονηθεί και το σχέδιο δράσης, που θα περιλαμβάνει προληπτικούς, δειγματοληπτικούς αλλά κι εκ των υστέρων ελέγχους, καθώς οι πολίτες θα έχουν, πλέον, τη δυνατότητα να «σκανάρουν» τους όρους των συμβάσεων και να καταγγέλλουν αυθαιρεσίες και παραβάσεις.
Οι πολίτες αποκτούν τη δυνατότητα ελέγχου και υποβολής καταγγελίας μέσω ψηφιακής εφαρμογής στο κινητό τους τηλέφωνο. Σε κάθε σύμβαση παραχώρησης αντιστοιχεί κώδικας QR-code ο οποίος αναρτάται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου και του οικείου δήμου. Επίσης, αποτυπώνεται υποχρεωτικά στην πινακίδα σήμανσης του αιγιαλού ή της παραλίας. Σκανάροντας το QR-code κάθε πολίτης θα μπορεί να δει το διάγραμμα του παραχωρούμενου αιγιαλού και να υποβάλει άμεσα, μέσω της ίδιας εφαρμογής, καταγγελία αν διαπιστώσει υπέρβαση της παραχώρησης.
Παράλληλα προβλέπονται οι επίσημοι έλεγχοι από την Κτηματική Υπηρεσία, τους Δήμους, την ΑΑΔΕ, την Οικονομική Αστυνομία, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και την ΕΛΑΣ, μεμονωμένα ή σε ομάδες κοινού ελέγχου με συντονιστή εισαγγελέα ή τον παριστάμενο υπάλληλο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Το πόρισμα του ελέγχου περιλαμβάνει και φωτογραφίες οι οποίες λαμβάνονται επί τόπου ή εξ αποστάσεως με drones ή με αξιοποίηση δορυφορικών λήψεων προκειμένου να γίνονται απομακρυσμένες επιθεωρήσεις σε ευρύτερη περιοχή χωρίς να είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία των ελεγκτών.
Τα στοιχεία αυτά βγαίνουν σε δημόσια προανάρτηση (ώστε οι πολίτες να διορθώσουν τυχόν πρόδηλα σφάλματα), διορθώνονται και μετά αναρτώνται «κανονικά». Οταν λήξει η ανάρτηση και κατατεθούν από τους πολίτες τυχόν αιτήματα διόρθωσης, απομένει ο έλεγχος αυτών και η δημιουργία της τελικής βάσης δεδομένων, που θα είναι και το Κτηματολόγιο σε πλήρη λειτουργία. Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία του Ελληνικού Κτηματολογίου, η καταγραφή των (εκτιμώμενων) 39,1 εκατ. ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων της χώρας θα ολοκληρωθεί ως εξής: