Παράταση για ένα χρόνο, δηλαδή έως τις 11 Σεπτεμβρίου 2026, δίνει το κράτος στην εξαγορά καταπατημένων εκτάσεων του δημοσίου. Η εξαγορά καταπατημένων εκτάσεων διέπεται από τον νόμο 5024/2023, ο οποίος προβλέπει τη διαδικασία μέσω ψηφιακής πλατφόρμας στο gov.gr. Ωστόσο, η εξαγορά δεν επιτρέπεται σε δασικές εκτάσεις ή άλλες περιοχές που είναι κοινόχρηστα αγαθά, εξαιρουμένων των «πραγμάτων εκτός συναλλαγής», όπως ορίζονται στο Αστικό Κώδικα.
Πολλοί όμως είναι οι πολίτες που κατέχουν δασικές εκτάσεις και περιμένουν να δοθεί λύση και στο δικό τους πρόβλημα τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, για τα συγκεκριμένα ακίνητα, οι πολίτες που τα κατέχουν έχουν νόμιμους τίτλους ιδιοκτησίας έναντι της Εφορίας και άλλων υπηρεσιών θεωρούνταν ως ιδιοκτήτες πληρώνοντας και τους ανάλογους φόρους. Επίσης πολλές εκτάσεις χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση και επιδοτούνται από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Επομένως θα πρέπει να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι ότι θα απορριφθούν οι αιτήσεις που θα υποβληθούν στο σύστημα και αφορούν εξαγορά εκτάσεων που στον μερικώς κυρωμένο δασικό χάρτη απεικονίζονται ως ΔΑ ή ΧΑ, δηλαδή ως δασική έκταση στον ιστορικό χάρτη του 1945 – 1960 που άλλαξε χρήση μεταγενέστερα (ξεχερσώθηκε) με μη νόμιμο τρόπο.
Γιατί δεν δίνεται η δυνατότητα εξαγοράς τους από τους αγρότες;
Πράγματι το 2017 το κράτος έδωσε τη δυνατότητα εξαγοράς των εκχερσωμένων εκτάσεων από αγρότες που τις χρησιμοποιούν. Οι αιτήσεις που κατατέθηκαν μέχρι τον Αύγουστο του 2020, αφορούσαν τις περιοχές που είχε γίνει ανάρτηση των δασικών χαρτών στο 50% περίπου της χώρας. Περίπου στις 80.000 αιτήσεις κατατέθηκαν για 400.000 στρέμματα.
Ωστόσο με την απόφαση 710/2020 το Συμβούλιο της Επικρατείας, ακύρωσε τις σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις, με αποτέλεσμα να μην προχωρήσει η διαδικασία της εξαγοράς. Μάλιστα το πρόβλημα γιγαντώθηκε στη συνέχεια με την ανάρτηση και των υπολοίπων δασικών χαρτών (Κρήτη, Δωδεκάνησα, Κυκλάδες, Ιόνια κλπ περιοχών) και εκτιμάται ότι το σύνολο των εκχερσωμένων εκτάσεων ξεπερνά το 2.000.000 στρέμματα!
Τι ρυθμίσεις ισχύουν για τις εκχερσωμένες εκτάσεις;
Δίνεται το δικαίωμα χρήσης από τους αγρότες για όσο επιδοτούνται, χωρίς να μεταβάλλεται ο δασικός χαρακτήρας των ρυθμιζόμενων εκτάσεων, ούτε ο χαρακτηρισμός που οι εκχερσωμένες εκτάσεις φέρουν στους δασικούς χάρτες (δηλαδή ΔΑ ή ΧΑ).
Θα μπορούν να μεταβιβαστούν αυτές οι εκτάσεις;
Όχι, για να γίνει συμβόλαιο μεταβίβασης (πώληση, γονική παροχή κλπ) σε εκτάσεις που φαίνονται στον δασικό χάρτη με χαρακτήρα ΔΑ, απαιτείται η προσκόμιση βεβαίωσης από την οποία να προκύπτει ότι το Δημόσιο δεν έχει δικαίωμα κυριότητος επί αυτής.
Επομένως μόνο οι κατ’ επάγγελμα αγρότες θα μπορούν να τις χρησιμοποιούν για όσο διάστημα λαμβάνουν ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και χωρίς το δικαίωμα της μεταβίβασης.
Μπορεί ένας ιδιώτης να διεκδικήσει την κυριότητα έκτασης;
Σε περίπτωση που αγρότης θελήσει να διεκδικήσει την ιδιοκτησία της έκτασης που καλλιεργεί, υπάρχουν διάφοροι δρόμοι να μπορεί να ακολουθήσει, όπως μέσω της κτηματογράφησης ή με άσκηση προσφυγής ενώπιον των Συμβουλίων Ιδιοκτησίας Δασών ή των δικαστηρίων.
Όταν μέρος ιδιοκτησίας έχει χαρακτηριστεί δασικό, μπορεί να μεταβιβαστεί το καθαρό αγροτικό τμήμα της;
Το ΥΠΕΝ με νομοθετική ρύθμιση, έδωσε το δικαίωμα σε ιδιοκτησίες που περιλαμβάνουν και δασικές και αγροτικές εκτάσεις να μπορούν να μεταβιβάζονται, ως προς το μη δασικό τμήμα, χωρίς αυτό να θεωρείται κατάτμηση.
Το κτηματολόγιο θα αναγνωρίσει το δικαίωμα κυριότητας των ιδιωτών όταν έχουν τίτλους ιδιοκτησίας;
Θα πρέπει να διευκρινιστεί πως το Δημόσιο προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 (ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960) με δασική μορφή που εκχερσώθηκαν μεταγενέστερα. Το κτηματολόγιο θα προκρίνει ως ιδιοκτήτη το Ελληνικό Δημόσιο. Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να υποβληθεί ένσταση με όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, ανάλογα με την περιοχή που βρίσκεται το ακίνητο.
Τι ισχύει για επιδοτήσεις των αγροτών;
Μέχρι στιγμής οι επιδοτήσεις συνεχίζονται κανονικά, ανεξάρτητα του πως εμφανίζεται η έκταση στην ανάρτηση του δασικού χάρτη.
Πότε επιτρέπεται η γεωργική εκμετάλλευση δασικών εκτάσεων;
Εκχέρσωση δασών προς απόδοση σε αγροτική οποιασδήποτε φύσης καλλιέργεια απαγορεύεται. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η εκχέρσωση δασικών εκτάσεων από γεωργικούς συνεταιρισμούς, ομάδες παραγωγών ή φυσικά πρόσωπα ή η χρήση από αυτούς ασκεπούς έκτασης ή διάκενου εντός δάσους ή δασικής έκτασης, εμβαδού έως 30 στρέμματα όταν πρόκειται για φυσικά πρόσωπα, για γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια ή για φύτευση σε ανάμειξη αγρίων και οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων ή για φύτευση δασικών ειδών για την απόδοση προϊόντων, ιδίως, κάστανων, καρυδιών και τρούφας, ή για δημιουργία αμπελώνων ή φυτειών αρωματικών φυτών. Επιτρέπεται, επίσης, η δια εμβολιασμού εξημέρωση άγριων οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων.
Επίσης εντός των ως άνω εκτάσεων επιτρέπονται κατασκευές που εξυπηρετούν τη γεωργική εκμετάλλευση, όπως δεξαμενές νερού, γεωτρήσεις, μετρητές Δ.Ε.Η., υπόστεγα κατ’ εφαρμογή της σχετικής περί των κατασκευών αυτών νομοθεσίας.
Η έγκριση για τη γεωργική εκμετάλλευση χορηγείται, κατόπιν σχετικής οικονομοτεχνικής μελέτης βιωσιμότητας της γεωργικής εκμετάλλευσης.
Οι δημόσιες εκτάσεις, ως και οι κοινόχρηστες και διαθέσιμες εποικιστικές δασικές εκτάσεις μπορούν να διατεθούν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα για δενδροκομική ή γεωργική καλλιέργεια και εκμετάλλευση κατόπιν της σχετικής μελέτης και κάτω από ειδικές προϋποθέσεις.
Σε ποιές περιπτώσεις δίνεται η έγκριση για γεωργική εκμετάλλευση;
Η έγκριση για τη γεωργική εκμετάλλευση χορηγείται, εφόσον διαπιστωθεί, κατόπιν σχετικής οικονομοτεχνικής μελέτης βιωσιμότητας της γεωργικής εκμετάλλευσης, ότι οι εδαφολογικές και οικολογικές συνθήκες συνηγορούν υπέρ αυτού του τρόπου εκμετάλλευσης χωρίς να παραβλάπτεται η λειτουργία του δασικού οικοσυστήματος, από την απώλεια του φυσικού του στοιχείου, καθώς και ότι τηρούνται οι απαιτούμενες από το προϋποθέσεις.
Η μελέτη συντάσσεται από ιδιώτη γεωτεχνικό επιστήμονα, σε περίπτωση δε που αυτός δεν είναι δασολόγος, απαιτείται συνυπογραφή αυτής και από δασολόγο, περιέχεται δε σε αυτήν ειδικό κεφάλαιο για την τυχόν οικολογική αναβάθμιση του φυσικού οικοσυστήματος λόγω της συγκεκριμένης εκμετάλλευσης.
Θα πληρώσουν πρόστιμο όσοι αγρότες δηλώσουν ξεχερσωμένες εκτάσεις;
Όχι. Στις εκτάσεις αυτές, για όσο χρόνο τελούν υπό καθεστώς ενίσχυσης, δεν επιβάλλονται διοικητικά μέτρα και κυρώσεις κατ’ εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας, ενώ η εκτέλεση σχετικών διοικητικών πράξεων που έχουν εκδοθεί αναστέλλεται.
Πώς θα γίνει η καταγραφή των εκχερσωμένων εκτάσεων;
Για την αποτύπωση των εκτάσεων αυτών, ο Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων, Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε.) αποστέλλει στη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας Δασών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και στον φορέα «Ελληνικό Κτηματολόγιο», το γεωχωρικό περίγραμμα του συνόλου των εκτάσεων που έχουν δηλωθεί με Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης στο Ο.Σ.Δ.Ε..
Τα περιγράμματα αυτά προσαρμόζονται στα χαρτογραφικά υπόβαθρα των δασικών χαρτών και οι εκτάσεις που τελούν σε καθεστώς ενίσχυσης επισημαίνονται, καταχωριζόμενης της σχετικής πληροφορίας με την αντίστοιχη ένδειξη της νόμιμης αλλαγής χρήσης. Τα στοιχεία του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. επικαιροποιούνται ανά τρία (3) έτη.
Το ειδικό αρχείο που δημιουργείται από τα παραπάνω στοιχεία του δασικού χάρτη και του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε., ενημερώνεται και τηρείται από το Τμήμα Δασικών Χαρτογραφήσεων της οικείας Διεύθυνσης Δασών.
Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού, baklatsi@yahoo.gr
Πηγή: https://www.taxydromos.gr/real-estate/1244630/ti-ischyei-gia-tis-katapatimenes-dasikes-ektaseis-poy-den-epitrepetai-i-exagora-toys
