Δασικοί οικισμοί με όρια...λάστιχο!

Με νομοθετική ρύθμιση-σκούπα για τους 12.500 οικισμούς της χώρας, το υπουργείο Περιβάλλοντος επιχειρεί αφ’ ενός μεν να βγάλει από την καραντίνα δεκαετιών τους λεγόμενους «δασικούς οικισμούς», που έχουν πολεοδομηθεί με αποφάσεις της πολιτείας και ταυτοχρόνως έχουν τεθεί σε καθεστώς δασικής προστασίας (π.χ.Ανοιξη, Αγιος Στέφανος κ.α.), αφ’ ετέρου δε να αποτυπώσει από την αρχή και μάλιστα ψηφιακά τα όρια του συνόλου των οικισμών.

Η αποτύπωση θα γίνει ουσιαστικά από μηδενική βάση, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις να βρεθούν εντός πολεοδομικών σχεδίων από το παράθυρο μικρές και μεγάλες ιδιοκτησίες και να ισχύσουν στην πράξη σχέδια πόλης, με όρια λάστιχο.
Η σχετική ρύθμιση περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου «για την ιδιωτική πολεοδόμηση και τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς», το οποίο σύμφωνα με επίσημες πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος κατατίθεται τις επόμενες ημέρες για ψήφιση στη Βουλή. Είχε περιληφθεί ως άρθρο 63 στο μνημονιακό πολεοδομικό και χωροταξικό νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε προ δεκαημέρου με τη διαδικασία του κατεπείγοντος στη Βουλή. Προηγουμένως η επίμαχη διάταξη αφαιρέθηκε μαζί με ολόκληρο το κεφάλαιο για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς, προκειμένου, όπως δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός ΠΕΚΑ Ν. Ταγαράς, να επανέλθει με το νέο υπό κατάθεση νομοσχέδιο.
Είναι η πολλοστή φορά που το θέμα των «δασικών οικισμών» και της οριοθέτησης των οικισμών, δηλαδή των λεγόμενων προ του 1923 και των μικρών οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων επανέρχεται στο προσκήνιο, αφού το τελευταίο έτος έχουν γίνει πολλές συζητήσεις εντός και εκτός Βουλής, όπως επίσης πλήθος παραστάσεις και διαβήματα δήμων και φορέων κατοίκων προς το ΥΠΕΚΑ, που έχει δεσμευτεί για την επίλυσή του. Ειδικότερα:
1Αποτύπωση ορίων των οικισμών: Η νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος προβλέπει ότι «καταγράφονται σε ψηφιακή βάση δεδομένων, με εφαρμογή ενιαίων τεχνικών προδιαγραφών, τα όρια, που έχουν καθορισθεί σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις, των οικισμών προ του 1923 ή των οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκους». Ποια όμως όρια θα καταγραφούν στην ψηφιακή βάση του ΥΠΕΚΑ; Είναι εντυπωσιακό να αναφερθεί ότι από το σύνολο των 12.500 οικισμών μόνον 2.500 οικισμοί είναι ενταγμένοι σε Προεδρικά πολεοδομικά Διατάγματα της περιόδου 1979-1985, με τα οποία καλύφθηκε το έκνομο των οριοθετήσεων έως το 1979 από τις παλιές νομαρχίες.
Για τον κύριο όγκο των 10.000 οικισμών, στην πραγματικότητα οι αποφάσεις πολεοδόμησής τους και τα όρια επέκτασής τους με αποφάσεις των παλαιών νομαρχών στερούνται νόμιμης έγκρισης. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι τα όρια αυτά για το σύνολο σχεδόν των 12.500 οικισμών, όπως έχουν διαμορφωθεί από αλλεπάλληλες παλαιές και νεότερες αποφάσεις, που αφορούν τόσο το συνεκτικό τμήμα του οικισμού όσο και τις λεγόμενες ζώνες οικισμού, που εκτείνονται σε απόσταση 500 μέτρων από τα εκάστοτε όρια του οικισμού, όπου επιτρέπεται η ανέγερση οικοδομών με τους όρους της εκτός σχεδίου δόμησης, είναι εξαιρετικά ασαφή και στην πράξη έχουν γίνει λάστιχο.
Εξαιρετικά εύγλωττη είναι η εικόνα της διαρκούς επέκτασης των μικρών οικισμών, κυρίως σε παράκτιες και νησιωτικές τουριστικές περιοχές, όπου φυτρώνουν συνεχώς κατοικίες και τουριστικά καταλύματα, κατά τρόπο, που παλαιοί γειτονικοί μικροί οικισμοί να ενώνονται μεταξύ τους, αποτελώντας πλέον ενιαίο δομημένο σύνολο.
«Γκρίζες εντάξεις»
Αρμόδιοι παράγοντες επισημαίνουν προς την «Ε» ότι στην προσπάθειά του το ΥΠΕΚΑ να βάλει τέλος σε μία διαρκώς εξελισσόμενη επέκταση των οικισμών και να κάνει μια νέα αρχή οριοθέτησής τους και μάλιστα σε ψηφιακή μορφή, με τα δεδομένα της νομοθετικής ρύθμισης που προωθείται αφ’ ενός μεν δεν αποκλείεται να νομιμοποιηθούν όλες οι μέχρι σήμερα… «γκρίζες» επεκτάσεις αλλά και να ανοίξει παράθυρο για νέες εντάξεις μικρών και μεγαλύτερων ιδιοκτησιών σε πολεοδομικά σχέδια, τα όρια των οποίων θα προσδιοριστούν από τις τελικές οριοθετήσεις των οικισμών.
Πάντως, η νέα ρύθμιση δίνει τη δυνατότητα να νομιμοποιηθούν τα όρια των αποφάσεων των παλαιών νομαρχών προβλέποντας σχετικά ότι: «Σε περίπτωση κανονιστικών πράξεων Νομαρχών, καθορισμού ορίων οικισμού, που για οποιοδήποτε λόγο δεν δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τα σχετικά διαγράμματα, καταγράφονται στην ψηφιακή βάση δεδομένων τα σχέδια που εγκρίθηκαν με την έκδοση γνωμοδότησης του αρμοδίου ΣΧΟΠ ή και του αρμοδίου νομάρχη και υφίστανται στα αρχεία των δημόσιων υπηρεσιών».
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι αποφάσεις καθορισμού ορίων με αποφάσεις των παλιών νομαρχών, πέραν του γεγονότος ότι είναι ανίσχυρες, αφού έχουν καταπέσει με αποφάσεις του ΣτΕ είναι και εξαιρετικά γενικές και ασαφείς στις περιγραφές τους. Θέτουν ως σημεία οριοθέτησης (δάση, ρέματα, ιδιοκτησίες, χωματόδρομοι κ.ά.), που στο πέρασμα του χρόνου έχουν πλήρως αλλάξει και κανείς δεν μπορεί πλέον να βρει τα ίχνη τους.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι η ρύθμιση του ΥΠΕΚΑ δεν προβλέπει ποιοι (δήμοι, περιφέρειες, διορισμένοι γραμματείς αποκεντρωμένων διοικήσεων) θα έχουν την ευθύνη της καταγραφής, αλλά η κάθε λεπτομέρεια για τη δημιουργία της ψηφιακής βάσης δεδομένων, τη διαδικασία ελέγχου των ορίων, τις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου παραπέμπεται μελλοντικά στην έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης.
2Νομιμοποίηση δασικών οικισμών: Η νέα νομοθετική ρύθμιση του ΥΠΕΚΑ επιχειρεί να βγάλει από την καραντίνα τους δασικούς οικισμούς αναφέροντας ότι «τυχόν πράξεις της διοίκησης που εκδόθηκαν κατ’ εφαρμογήν της δασικής νομοθεσίας για την προστασία των εκτάσεων εντός των άνω ορίων (σ.σ.: ορίων οικισμών, που έχουν καθοριστεί με πράξεις της διοίκησης) ανακαλούνται αυτοδικαίως από τη δημοσίευση του παρόντος. Επί των εκτάσεων εντός των ως άνω ορίων δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις της δασικής νομοθεσίας».
Πρόκειται για οριζόντια ρύθμιση, η οποία δίνει λύση σε δεκάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες σε περιοχές της βορειοανατολικής Αττικής (Αγιος Στέφανος, Ανοιξη, Γραμματικό κ.ά.) αλλά και σε πολλούς άλλους οικσιμούς της χώρας, που έχουν ανάλογο θέμα. Αφορά οικισμούς σε όλη τη χώρα οι οποίοι οριοθετήθηκαν μετά την ψήφιση του Συντάγματος του 1975 και πριν τον πρώτο εφαρμοστικό νόμο για τα δάση του 1979 (Ν998/1979).
Καραντίνα
Στους συγκεκριμένους οικισμούς μέχρι σήμερα αφ’ ενός μεν έχουν λάβει χώρα πολλές χιλιάδες νόμιμες πράξεις όλων των κρατικών φορέων, όπως μεταβιβάσεις ακινήτων, εκδόσεις οικοδομικών αδειών, εκτέλεση δημοσίων έργων του κράτους και των οργανισμών κοινής ωφέλειας κ.λπ., αφ’ ετέρου δε έχουν ακυρωθεί με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας οι πράξεις της ελληνικής διοίκησης, κυρίως των παλαιών νομαρχών, με τις οποίες εντάχθηκαν σε σχέδια πόλης έως το 1979.
Με τη νέα ρύθμιση επιχειρείται να βγουν από την καραντίνα οι ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες ώστε να μπορέσουν να μεταβιβάσουν ακίνητα, να χτίσουν νέες ή να επισκευάσουν παλαιές οικοδομές, καθώς έχουν ήδη «παγώσει» οι μεταβιβάσεις ακινήτων, ενώ παράλληλα έχει επιβληθεί απαγόρευση έκδοσης οικοδομικών αδειών τόσο για νέα κτήρια όσο και για προσθήκες και συντηρήσεις σε υπάρχοντα κτήρια.
Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι πολλοί ιδιοκτήτες, σε περιπτώσεις μεταβολών επί του ακινήτου τους καλούνται να περάσουν από το Δασαρχείο, όπου σε πολλές περιπτώσεις τούς περιμένουν εκπλήξεις. Τα ακίνητα καταγράφονται στα κατάστιχα ως δασικά και οι ίδιοι έρχονται αντιμέτωποι με τις συνέπειες του νόμου ως καταπατητές δημόσιων δασικών εκτάσεων, την ίδια ώρα που διαθέτουν νόμιμα συμβόλαια και οικοδομική άδεια με τη βούλα της πολιτείας.
Αλλαγή χαρακτήρα…
Το θέμα των δασικών συνεταιρισμών έχουν γίνει προσπάθειες να επιλυθεί, με ευρύτερη πολιτική συναίνεση, καθώς πολλές πλευρές όχι μόνον από τα κόμματα του κυβερνητικού σχηματισμού αλλά και τον ΣΥΡΙΖΑ φέρονται να συμφωνούν ότι πρόκειται για έναν γόρδιο δεσμό, που δυναστεύει κυρίως νομοταγείς πολίτες και έχει δημιουργηθεί κατά βάση με ευθύνες της ίδιας της πολιτείας. Παρά ταύτα διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την ακύρωση της απόφασης αναδάσωσης, καθώς μια έκταση που χαρακτηρίζεται δάσος ή αναδασωτέα περιοχή δεν μπορεί να αλλάξει χαρακτήρα. Είναι χαρακτηριστική η παρέμβαση του Βαγγέλη Αποστόλου, βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος, ως υπεύθυνος για θέματα περιβάλλοντος, πολεοδομίας και χωροταξίας του κόμματός του αλλά και ως ειδικός επιστήμονας δασολόγος, έχει κατ’ επανάληψιν επισημάνει ότι:
«Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, ώστε το ζήτημα της νομιμοποίησης των προ του 1923 οικισμών να αντιμετωπιστεί με μια απλή τροπολογία, που άμεσα θα καταρριφθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Επιβάλλεται», λέει ο ίδιος, «να προηγηθούν κάποιες άλλες ρυθμίσεις, που θα αποσαφηνίσουν πλήρως το πολεοδομικό τοπίο σε αυτές τις περιοχές, τις αρμοδιότητες οριοθέτησης των οικισμών αυτών, την εγκυρότητα των ορίων τους, την ύπαρξη ή μη διαγραμμάτων εφαρμογής τους και το ρόλο που φαίνεται να έχουν διαδραματίσει και οι οικείοι ΟΤΑ».

Πηγή: http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=05/07/2014&id=438765