Σχέδιο νόμου εισφορές σε γη και χρήμα: όλες οι αλλαγές

Οριζόντια μείωση των εισφορών σε χρήμα για όσα ακίνητα εντάσσονται στο σχέδιο πόλης, αύξηση των δόσεων, καθώς και δυνατότητα μεταβίβασης του ακινήτου, ακόμα και αν δεν έχουν εξοφληθεί στο σύνολο τους οι υποχρεώσεις εισφοράς σε χρήμα, προβλέπει το νομοσχέδιο που ετοίμασε και καταθέτει τις επόμενες ημέρες στη Βουλή ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ Νίκος Ταγαράς.

Οι μηνιαίες δόσεις γίνονται 108, δηλαδή η εξόφληση θα ολοκληρώνεται σε εννέα χρόνια. Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται επίσης δυνατότατα μεταφοράς συντελεστή δόμησης από τα απαλλοτριωμένα οικόπεδα ως μορφή αποζημίωσης. Επιπλέον, σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις, τα απαλλοτριωμένα ακίνητα θα επιστρέφονται στους ιδιοκτήτες τους όταν αυτά παραμένουν αναξιοποίητα για δεκαετίες, επειδή δεν ήταν εφικτό οι δήμοι να διαθέσουν τα απαραίτητα κονδύλια για τις απαλλοτριώσεις λόγω οικονομικών δυσχερειών ή κωλυσιεργίας. Οι δήμοι ωστόσο θα έχουν τη δυνατότητα επανυποβολής απαλλοτρίωσης για συγκεκριμένους όμως λόγους.
Όπως τόνισε ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ Νίκος Ταγαράς «με το νομοσχέδιο που ετοιμάζουμε και καταθέτουμε σε λίγες ημέρες, αλλάζουμε τον τρόπο υπολογισμού των εισφορών σε γη και τον τρόπο καταβολής των εισφορών σε χρήμα για όσα ακίνητα εντάσσονται στα σχέδια πόλης. Διευκολύνουμε τους πολίτες με πολλές περισσότερες δόσεις και μειώνουμε τα ποσά που καταβάλλουν. Παράλληλα όμως δίνουμε νέα εργαλεία στους δήμους για να ολοκληρώσουν τα αναγκαία έργα και το χωροταξικό σχεδιασμό, επιταχύνουμε τις διαδικασίες, επιλύουμε προβλήματα πολλών δεκαετιών. Έχουμε ολοκληρωμένο σχέδιο που αποτυπώνεται με τη χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση, συνεχίζεται με το νομοσχέδιο για τις πράξεις εφαρμογής και ακολουθεί σύντομα το νομοσχέδιο για την Τράπεζα Γης. Στόχος μας είναι να ολοκληρωθεί ο χωροταξικός σχεδιασμός σε όλη τη χώρα μέχρι το 2020 και να προχωρά γρήγορα σε επίπεδο γειτονιάς και οικοδομικού τετραγώνου, χωρίς καθυστερήσεις για τους πολίτες, ο πολεοδομικός σχεδιασμός. Δίνουμε τα εργαλεία, αξιοποιούμε τις νέες τεχνολογίες, διευκολύνουμε την αυτοδιοίκηση και τους πολίτες. Η χώρα αλλάζει πραγματικά σελίδα στα θέματα χωροταξίας και πολεοδομίας.»
Βασικά θέματα που αντιμετωπίζονται με το Α κεφάλαιο του σχεδίου νόμου
Ένας από τους πιο σημαντικούς θεσμούς που εισήγαγε στο ελληνικό πολεοδομικό δίκαιο ο ν. 1337/1983 ήταν η πράξη εφαρμογής της πολεοδομικής μελέτης. O νομοθέτης του ν. 1337/1983 ανέθεσε στην πράξη εφαρμογής της πολεοδομικής μελέτης μια μείζονος σημασίας αποστολή, την πραγματοποίηση της πολεοδομικής εισφοράς σε γη και χρήμα που προέβλεψε το άρθρο 24 παρ. 3 του Συντάγματος του 1975. Σήμερα μετά από τριάντα και πλέον χρόνια κρίνεται αναγκαία η τροποποίηση των σχετικών διατάξεων με στόχο:
• τη διαφύλαξη των συνταγματικών σκοπών
• την επιτάχυνση της διαδικασίας ολοκλήρωσης των πράξεων εφαρμογής, διαδικασία η οποία αν καθυστερήσει καθιστά αναχρονιστικό και ανεφάρμοστο τον όποιο προηγούμενο σχεδιασμό
• τη θέσπιση νέων κριτηρίων για τον υπολογισμό των εισφορών με βάση τους κατευθυντήριους φάρους του άρθρου 24 του Σ
• τη βελτίωση του πλαισίου διαδικασίας κατάρτισης κτηματογράφησης κατά τις πράξεις εφαρμογής
Με τις προτεινόμενες διατάξεις λαμβάνεται υπόψη ότι μέρος σχεδιασμού υλοποιείται κατά την πράξη εφαρμογής, αλλά παράλληλα ισχύει και το αντίστροφο, δηλαδή ο πολεοδομικός σχεδιασμός οφείλει να προβλέψει και να λάβει υπόψη του το περιεχόμενο της πράξης εφαρμογής. Όπως επισήμανε η νομολογία του ΣτΕ, κατά την κατάρτιση της πολεοδομικής μελέτης είναι απαραίτητη μια, έστω μικρή, αντίληψη για το μέγεθος των εκτάσεων που θα είναι διαθέσιμες χωρίς αποζημίωση, μέσω της εισφοράς σε γη, για κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους. Η διαδικασία έκδοσης της πράξης εφαρμογής περιλαμβάνει δύο στάδια, την αρχική φάση συλλογής του πραγματικού υλικού που είναι αναγκαίο για την εφαρμογή του σχεδίου, καθώς και το δεύτερο στάδιο, αυτό της κύρωσης της πράξης. Στόχος των διατάξεων είναι από την αιτιολογία της πράξης εφαρμογής να προκύπτει, εάν τα εδαφικά τμήματα που συγκεντρώθηκαν από την εισφορά σε γη επαρκούν ή όχι για τη δημιουργία των κοινόχρηστων χώρων.
Με την πράξη έγκρισης, τροποποίησης ή επέκτασης ρυμοτομικού σχεδίου για τους χώρους που χαρακτηρίζονται ως κοινόχρηστοι και κοινωφελείς έχει κριθεί ότι ο καθορισμός αυτός, που επιφέρει ουσιώδη περιορισμό των δικαιωμάτων του ιδιοκτήτη (απαγόρευση διαθέσεως του ακινήτου για άλλο σκοπό), αποτελεί επιτρεπτή κατά το Σύνταγμα δέσμευση της ιδιοκτησίας εφόσον όμως δεν υπερβαίνει τα εύλογα, για κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, χρονικά όρια.
Συνεπώς, αν η ανωτέρω δέσμευση διατηρηθεί πέρα από τα όρια αυτά, χωρίς να προωθείται η διαδικασία της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, τότε ο εν λόγω καθορισμός καθίσταται πλέον οικονομικό και νομικό βάρος της ιδιοκτησίας, που έρχεται σε αντίθεση προς τη συνταγματική προστασία της. Επιπλέον ανακύπτει υποχρέωση της διοίκησης να άρει, μετά από σχετική αίτηση του ιδιοκτήτη (ΣτΕ 3063/2001), τη δέσμευση αυτή με τον αποχαρακτηρισμό του ακινήτου ως χώρου προοριζόμενου για κοινόχρηστο χώρο ή και κοινωφελή.
Με το προϊσχύον καθεστώς αναδείχτηκε μια τεράστια περιπτωσιολογία στη διοικητική πρακτική καθώς δεν είχαν θεσπιστεί με απόλυτο τρόπο οι διαδικασίες άρσης, οι όροι και οι προϋποθέσεις επανυποβολής της δέσμευσης και η διαδικασία υποβολής των απαιτούμενων δικαιολογητικών και βεβαιώσεων λοιπών υπηρεσιών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη διαιώνιση πολλών υποθέσεων στα αρμόδια δικαστήρια, την αδυναμία εφαρμογής των δικαστικών αποφάσεων και την αδυναμία της διοίκησης να λειτουργήσει σε πλαίσια χρηστής διοίκησης συμμορφούμενη με τις δικαστικές αποφάσεις.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΣΕ ΓΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑ ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΕΣ ΑΠΟΛΛΟΤΡΙΩΣΕΙΣ
Με το σχέδιο νόμου που καταθέτει στη Βουλή ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ Νίκος Ταγαράς με τίτλο «Πράξεις εισφοράς σε γη και σε χρήμα – Ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις» προτείνονται αναγκαίες τροποποιήσεις στην ισχύουσα νομοθεσία σχετικά με:
• την αντιμετώπιση της ιδιοκτησίας κατά τη σύνταξη πράξης εφαρμογής
• τον τρόπο υπολογισμού της εισφοράς σε γη
• τον τρόπο καταβολής των εισφορών σε χρήμα
• την τροποποίηση εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων μετά από άρση ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης ή δέσμευσης
• τη συντέλεση των ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων
• την ολοκλήρωση εκκρεμών μελετών πολεοδόμησης
Τα βασικά σημεία των αλλαγών είναι τα εξής:
- η νέα – ενιαία κλίμακα υπολογισμού της εισφοράς σε γη, σε συνδυασμό με νέα ημερομηνία αναφοράς για τον έλεγχο των ιδιοκτησιών και των εμβαδών
- η τροποποίηση των δόσεων για την αποπληρωμή της εισφοράς σε χρήμα (αποπληρωμή σε 9 χρόνια)
- η εφαρμογή ενιαίας έκπτωσης επί του αρχικού ποσού εισφοράς σε χρήμα ίση με είκοσι τις εκατό (20%), για τις περιπτώσεις που εκδόθηκαν πράξεις επιβολής εισφοράς σε χρήμα βάσει αντικειμενικών αξιών μετά την 1η Ιανουαρίου 2010
- η δυνατότητα μετατροπής της υποχρέωσης καταβολής εισφοράς σε χρήμα σε προσφορά τμήματος της ιδιοκτησίας ίσης αξίας μετά την κύρωση της πράξης εφαρμογής
- η διασύνδεση με το Κτηματολόγιο κατά τη σύνταξη της πράξης και όχι μεταγενέστερα
- η δυνατότητα αξιοποίησης και μεταβίβασης των ακινήτων πριν την εξόφληση όλου του ποσού της εισφοράς και εφόσον έχει καταβληθεί τουλάχιστον το ποσόν που αντιστοιχεί σε ποσοστό τριάντα τις εκατό (30%) των συνολικών υποχρεώσεων που αναλογούν στο μεταβιβαζόμενο ακίνητο
- η βελτίωση της διαδικασίας και του πλαισίου άρσης της απαλλοτρίωσης μετά την παρέλευση του εύλογου χρόνου
- η βελτίωση του τρόπου καταβολής αποζημιώσεων στους δικαιούχους ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων
- η δυνατότητα σύναψης προγραμματικής σύμβασης προκειμένου να ολοκληρωθούν οι μελέτες πολεοδόμησης που έχει αναθέσει το ΥΠΕΚΑ
Ειδικότερα:
Εισφορές
Α.  Με τις διατάξεις που εισηγείται στη Βουλή ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ Νίκος Ταγαράς σχετικά με την αντιμετώπιση της ιδιοκτησίας στη σύνταξη πράξης εφαρμογής, τον τρόπο υπολογισμού της εισφοράς σε γη και τον τρόπο καταβολής των εισφορών σε χρήμα:
• Για πρώτη φορά αποτυπώνεται νέα κλίμακα ποσοστού εισφοράς.
Με τη νέα κλίμακα, προβλέπεται ότι η εισφορά σε γη υπολογίζεται κατά τον ακόλουθο τρόπο:
α) Για τμήμα ιδιοκτησίας μέχρι 500 τ.μ. ποσοστό 15%.
β) Για τμήμα ιδιοκτησίας πάνω από 500 τ.μ. μέχρι 1.000 τ.μ. ποσοστό 20%.
γ) Για τμήμα ιδιοκτησίας πάνω από 1.000 τ.μ. μέχρι 2.000 τ.μ. ποσοστό 30%.
δ). Για τμήμα ιδιοκτησίας πάνω από 2.000 τ.μ. μέχρι 10.000 τ.μ. ποσοστό 40%.
ε) Για τμήμα ιδιοκτησίας πάνω από 10.000 τ.μ ποσοστό 50%
Δίδεται επίσης η δυνατότητα κατά την εκπόνηση της μελέτης να αυξάνονται τα σχετικά ποσοστά, σε περίπτωση που κατά την εκπόνηση της μελέτης οι υπολογιζόμενες εισφορές σε γη εντός της πολεοδομικής ενότητας, (συμπεριλαμβανομένων και των υφιστάμενων κοινόχρηστων χώρων) δεν καλύπτουν την ελάχιστη έκταση κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων κατά τα πολεοδομικά σταθερότυπα ή τις προβλέψεις των ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ ή ΤΧΣ.
• Τροποποιούνται οι δόσεις αποπληρωμής σε εκατόν οκτώ (108) ισόποσες μηνιαίες δόσεις ή σε τριάντα έξι (36) ισόποσες τριμηνιαίες δόσεις ή σε δεκαοκτώ (18) ισόποσες εξαμηνιαίες δόσεις και παρέχονται ως κίνητρα άμεσης αποπληρωμής σχετικές εκπτώσεις.
• Το ποσό της εισφοράς αυτής διατίθεται από τους οικείους Ο.Τ.Α. για την εκτέλεση των βασικών κοινόχρηστων έργων υποδομής και την εκπόνηση μελετών πολεοδόμησης είτε από τον ίδιο είτε από εξουσιοδοτημένο από αυτόν φορέα. Κάθε διάθεση της εισφοράς αυτής για άλλο σκοπό είναι άκυρη.
• Σε πράξεις επιβολής εισφοράς σε χρήμα που εκδόθηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2009 έως και την ψήφιση του παρόντος νόμου, εφαρμόζεται ενιαία ποσοστιαία μείωση επί του αρχικού ποσού εισφοράς σε χρήμα ίση με είκοσι τις εκατό (20%). Εντός αποκλειστικής προθεσμίας έξι (6) μηνών από την ψήφιση του νόμου, γίνεται από τους δήμους η προαναφερθείσα μείωση, συνυπολογιζομένων των ήδη καταβληθέντων ποσών και εκδίδεται εκ νέου η πράξη επιβολής.
• Παρέχεται η δυνατότητα μετατροπής της υποχρέωσης καταβολής εισφοράς σε χρήμα σε προσφορά τμήματος της ιδιοκτησίας ίσης αξίας μετά την κύρωση της πράξης εφαρμογής στις ακόλουθες περιπτώσεις: α) η αποδιδόμενη επιφάνεια της ιδιοκτησίας όσο και η εναπομένουσα ιδιοκτησία καλύπτουν τους περιορισμούς της κατά κανόνα αρτιότητας, ή β) η αποδιδόμενη επιφάνεια της ιδιοκτησίας μπορεί να συμπεριληφθεί σε όμορο κοινόχρηστο χώρο, όπως πλατεία, άλσος ή μεγάλο χώρο πρασίνου, ή σε όμορο κοινωφελή χώρο
• Προσδιορίζεται νέα ημερομηνία αναφοράς για τον έλεγχο των ιδιοκτησιών και των εμβαδών αυτών για τη σύνταξη των πράξεων η 28/05/2014.
• Προσδιορίζεται ότι ως ιδιοκτησία νοείται το γεωτεμάχιο - συνεχόμενη έκταση γης, που αποτελεί αυτοτελές και ενιαίο ακίνητο και ανήκει σε έναν ή περισσότερους κυρίους εξ αδιαιρέτου.
• Προβλέπεται δε αυστηρά ότι τυχόν κατατμήσεις που έλαβαν χώρα μετέπειτα της προαναφερθείσας ημερομηνίας δεν λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό των εισφορών σε γη.
Με την ισχύουσα νομοθεσία για τον υπολογισμό εισφορών σε γη λαμβάνεται ως ιδιοκτησία το σύνολο της επιφάνειας που αντιστοιχούσε σε κάθε ιδιοκτήτη πριν από τη 10.3.1982, γεγονός το οποίο επιφορτίζει τη διαδικασία με επιπρόσθετο έλεγχο τίτλων. Αυτή η διαδικασία είχε σαν αποτέλεσμα την έλλειψη στοιχείων, την ασυμβατότητα των πράξεων με την πραγματική νομική κατάσταση των ακινήτων και την ύπαρξη μιας παράλληλης και διαφορετικής διαδικασίας σε σχέση με αυτή των κτηματολογικών εγγραφών. Με την προτεινόμενη τροποποίηση ως αντίστοιχη ιδιοκτησία λαμβάνεται το αυτοτελές γεωτεμάχιο όπως αυτό ορίζεται στο Εθνικό Κτηματολόγιο,  γεγονός το οποίο προσφέρει επιτάχυνση των διαδικασιών και συμβατότητα με τα τηρούμενα στοιχεία του Εθνικού Κτηματολογίου.
Παράδειγμα: έστω ένα ακίνητο που στις 10.3.1982 είχε έκταση 4.000 τετραγωνικά μέτρα και στις 28/5/2014 αποτελείται από μικρότερες ξεχωριστές ιδιοκτησίες (ακίνητα). Η εισφορά σε γη με βάση τις νέες διατάξεις διαμορφώνεται ως εξής:
2 ακίνητα 300 τετραγωνικών, με ποσοστό εισφοράς 15% έκαστο.
1 ακίνητο 500 τετραγωνικών, με ποσοστό εισφοράς 15%
1 ακίνητο 950 τετραγωνικών, με ποσοστό εισφοράς 15% για τα πρώτα 500 τετραγωνικά και 20% για τα υπόλοιπα 450 τετραγωνικά.
1 ακίνητο 1950 τετραγωνικών, με ποσοστό εισφοράς 15% για τα πρώτα 500 τετραγωνικά, 20% για τα επόμενα 500 τετραγωνικά και 30% για τα υπόλοιπα 950 τετραγωνικά.
Με βάση τις παλαιότερες (μέχρι σήμερα ισχύουσες) διατάξεις, η εισφορά σε γη για όλα τα ανωτέρω οικόπεδα θα υπολογιζόταν στην αρχική (του 1982) συνολική έκταση των 4000 τετραγωνικών, με μεγαλύτερη κλίμακα και άρα το σύνολο των οικοπέδων θα είχε μεγαλύτερη επιβάρυνση, ιδιαιτέρως όσον αφορά τα μικρότερα από αυτά.
• Δύναται η δυνατότητα αξιοποίησης και μεταβίβασης των ακινήτων πριν την εξόφληση όλου του ποσού με ειδικές προβλέψεις και αναφορές ασφάλειας δικαίου στα συμβολαιογραφικά έγγραφα.
• Πλέον σε κάθε συμβολαιογραφική πράξη που αφορά δικαιοπραξία εν ζωή και έχει ως αντικείμενο μεταβίβαση της κυριότητας ακινήτου που οφείλει εισφορά σε χρήμα, σύμφωνα με κυρωμένη πράξη εφαρμογής, επισυνάπτεται βεβαίωση του οικείου δήμου, ότι έχει καταβληθεί τουλάχιστον το ποσόν των δόσεων, που αντιστοιχεί σε ποσοστό τριάντα τις εκατό (30%) των συνολικών υποχρεώσεων που αναλογούν στο μεταβιβαζόμενο ακίνητο. Στα συμβολαιογραφικά έγγραφα μεταβίβασης επί ποινή ακυρότητας γίνεται ειδική μνεία για τους υπόχρεους οφειλέτες και το υπολειπόμενο ποσόν οφειλής εισφοράς σε χρήμα. Εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την μεταγραφή ή την καταχώριση των δικαιωμάτων κυριότητας αντίστοιχα στα αρμόδια Υποθηκοφυλακεία ή Κτηματολογικά Βιβλία και με ποινή ακυρότητας της συμβολαιογραφικής πράξης, ο αποκτών οφείλει να υποβάλει δήλωση ιδιοκτησίας στον οικείο δήμο προκειμένου να βεβαιωθεί το υπόλοιπο των οφειλών σε χρήμα. Σε κάθε περίπτωση το μη καταβληθέν υπόλοιπο των οφειλών εισφορών σε χρήμα βαρύνει τον αποκτών του δικαιώματος κυριότητος, ανεξαρτήτως του είδους της πράξης με την οποία το απέκτησε.
• Για πρώτη φορά διασυνδέεται το Κτηματολόγιο κατά τη σύνταξη της πράξης και όχι μεταγενέστερα. Σε περιοχές που λειτουργεί Κτηματολογικό Γραφείο λαμβάνονται υποχρεωτικά υπόψη, για τη σύνταξη κτηματογραφικών πινάκων και διαγραμμάτων, τα τηρούμενα στοιχεία του Εθνικού Κτηματολογίου. Στις περιοχές που συντάσσεται ΕθνικόΚτηματολόγιο και έχει πραγματοποιηθεί ανάρτηση κτηματολογικών στοιχείων, με μέριμνα της ΕΚΧΑ Α.Ε. διατίθενται τα τηρούμενα στοιχεία στον οικείο δήμο προκειμένου να ληφθούν υπόψη για τη σύνταξη της πράξης εφαρμογής.
ΑπαλλοτριώσειςΜε τις προτεινόμενες διατάξεις σχετικά με τη διαδικασία τροποποίησης εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων μετά από άρση ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης ή δέσμευσης:
• Αναδιατυπώνονται οι σχετικές διατάξεις και περιέρχονται σαφείς ρυθμίσεις για λόγους ασφάλειας δικαίου στην περίπτωση άρσης απαλλοτρίωσης
• Προβλέπεται ότι μετά την παρέλευση εικοσαετίας από την έγκριση του ρυμοτομικού σχεδίου με το οποίο επιβλήθηκε για πρώτη φορά η ρυμοτομική απαλλοτρίωση ή δέσμευση του ακινήτου, ή την παρέλευση δεκαετίας από την κύρωση της σχετικής πράξης εφαρμογής ή της πράξης αναλογισμού, επέρχεται αυτοδίκαια άρση της απαλλοτρίωσης και δεν απαιτείται η έκδοση δικαστικής απόφασης.
• Προβλέπονται αναλυτικά τα δικαιολογητικά για την διαδικασία και για πρώτη φορά είτε ενώπιον του δικαστηρίου είτε ενώπιον της διοίκησης.
• Προβλέπεται ότι κάθε αίτηση προς τη διοίκηση συνοδεύεται υποχρεωτικά από:
α) Έκθεση ελέγχου τίτλων υπογραφόμενη από δύο δικηγόρους, οι οποίοι φέρουν την ευθύνη για το σχετικό πόρισμα, θεωρημένη από τον οικείο δικηγορικό σύλλογο. Ο έλεγχος τίτλων αναφέρεται στο τοπογραφικό διάγραμμα της περ. β, ανέρχεται τουλάχιστον έως το χρόνο έγκρισης του ρυμοτομικού σχεδίου και θεωρείται από την υπηρεσία,
β) Το απαιτούμενο κατά τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις τοπογραφικό διάγραμμα, θεωρημένο από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία ως προς την ισχύ των αναγραφόμενων στοιχείων του ρυμοτομικού σχεδίου. Το διάγραμμα αυτό συντάσσεται κατά το πρότυπο τοπογραφικό διάγραμμα που κατατίθεται στις Υπηρεσίες Δόμησης για Έκδοση ’δειας Δόμησης και περιλαμβάνει αναλυτικά τα όρια του γεωτεμαχίου και του τμήματος, που βρίσκεται υπό ρυμοτομική απαλλοτρίωση ή δέσμευση, και την πρόταση τροποποίησης του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, προκειμένου το ακίνητο να καταστεί οικοδομήσιμο με επιβολή της κατά περίπτωση εισφοράς σε γη για τη δημιουργία κοινοχρήστου χώρου.
• Ορίζονται με σαφήνεια και αποτυπώνονται οι περιπτώσεις όπου κατ΄ εξαίρεση ο οικείος δήμος ή ο κατά περίπτωση αρμόδιος για την απαλλοτρίωση φορέας κατ΄ εξαίρεση δύναται να εισηγηθεί εκ νέου επιβολή της ανακληθείσας ή αρθείσας ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης ή δέσμευσης του χώρου για τον ίδιο και μόνο σκοπό στις εξής περιπτώσεις:
α)  το ακίνητο αποτελεί τμήμα και δεν καλύπτει ολόκληρη την έκταση του προβλεπόμενου κοινόχρηστου ή κοινωφελούς χώρου,
β)  το ακίνητο δεσμεύτηκε για τη δημιουργία κοινόχρηστου ή κοινωφελούς χώρου εκ της αρχικής εγκρίσεως του ρυμοτομικού σχεδίου και όχι εκ μεταγενέστερης τροποποιήσεως αυτού,
γ)  ο κοινόχρηστος ή κοινωφελής χώρος προβλέπεται επιπρόσθετα στη θέση αυτή από ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, ΤΧΣ, ΕΧΣ ή άλλου ίδιου επιπέδου σχεδιασμού, ή
δ)  έχουν εκτελεσθεί ολικώς ή κατά το μεγαλύτερο μέρος τα έργα σχετικά με το σκοπό του κοινοχρήστου ή κοινωφελούς χώρου.
• Προβλέπεται ότι για την τροποποίηση του σχεδίου με σκοπό τη διοικητική εφαρμογή της δικαστικής απόφασης που αίρει ή ανακαλεί τη ρυμοτομική απαλλοτρίωση και της αυτοδίκαιης άρσης, λαμβάνονται υπόψη όλες οι προστατευτικές διατάξεις για το περιβάλλον και ιδίως οι διατάξεις για τις αρχαιότητες, τον αιγιαλό και την παραλία που ισχύουν κατά το χρόνο της τροποποίησης.
• Προβλέπεται η υποχρέωση του δήμου ή του κατά περίπτωση αρμόδιου για την απαλλοτρίωση φορέα να προκαταβάλλει για λογαριασμό και εις βάρος των υπόχρεων παρόδιων ιδιοκτητών τις δαπάνες που τους βαρύνουν για την απαλλοτρίωση. Οι δαπάνες αυτές συμπεριλαμβάνονται στην αποζημίωση που εγγράφεται σε ειδικό κωδικό στον προϋπολογισμό του οικείου δήμου ή του εκάστοτε αρμόδιου φορέα, ο οποίος στη συνέχεια βεβαιώνει και εισπράττει, κατά την παρ. 11 του άρθρου 26 του ν. 1828/1989, από τους υπόχρεους σε καταβολή αποζημίωσης, το ποσό που κατέβαλε, για λογαριασμό τους, στους δικαιούχους της αποζημίωσης.
Ψηφιακή καταγραφή
Ενισχύεται η διαδικασία ψηφιακής καταγραφής και αποτύπωσης προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και τις υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Ειδικότερα προβλέπεται ότι μέσα σε προθεσμία ενός (1) έτους, οι Δήμοι αποστέλλουν σε ψηφιακό αρχείο προς τη Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού και Τράπεζας Γης του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και τις οικείες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, θεματικό χάρτη και πίνακα με τους εγκεκριμένους κοινόχρηστους χώρους για τους οποίους α) εκκρεμεί η συντέλεση της απαλλοτρίωσης, β) εκκρεμεί η υλοποίηση των προβλεπόμενων έργων υποδομής ή γ) έχουν μετατραπεί σε οικοδομήσιμους χώρους μετά από άρση ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης ή δέσμευσης.
Κεφάλαιο Β
Τροποποιήσεις ΝΟΚ και άλλα πολεοδομικά ζητήματαΜε το σχέδιο νόμου που εισηγείται ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ Νίκος Ταγαράς επιλύονται δεκάδες πολεοδομικά ζητήματα που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια, με βάση προτάσεις, εισηγήσεις και απόψεις φορέων και πολιτών σε όλες τις δημόσιες διαβουλεύσεις του ΥΠΕΚΑ αλλά και με βάση συναντήσεις εργασίας με εκπροσώπους του ΤΕΕ και των επιστημονικών συλλόγων των  μηχανικών.
Ειδικότερα οι σημαντικότερες και ευρείας χρησιμότητας ρυθμίσεις που προτείνονται, μεταξύ άλλων, είναι:
Για τα ειδικά καταστήματα: Σε περιοχές με χρήση Γενικής Κατοικίας του άρθρου 3 του από 23.02.1987 π.δ. (166'Δ) επιτρέπονται εμπορικά καταστήματα, με εξαίρεση τις υπεραγορές και τα πολυκαταστήματα με τους όρους δόμησης και τους περιορισμούς που ορίζονται από το σχεδιασμό. Στο άρθρο 5 παρ. 2 του από 24.05.1985 π.δ. (270'Δ) που αφορά την εκτός σχεδίου δόμηση ορίζεται ότι επιτρέπεται η ανέγερση αμιγούς χρήσεως ειδικών καταστημάτων (υπεραγορών, πολυκαταστημάτων), των οποίων η συνολική επιφάνεια ορόφων δεν δύναται να υπερβαίνει τα 600 τ.μ. Με δεδομένο ότι οι υφιστάμενες πολεοδομικές διατάξεις, δεν δίδουν τον ορισμό της υπεραγοράς ούτε του μικτού καταστήματος ούτε του καταστήματος τροφίμων (βλ. ΣτΕ 3351/2008, ΔΕφ.Πειρ.1883/2012) προκύπτει η ανάγκη αποσαφήνισης της σχετικής εφαρμογής των διατάξεων. Ειδικότερα με τη σχετική διάταξη προβλέπεται ότι σε περιοχές με χρήση Γενικής Κατοικίας του άρθρου 3 του από 23.02.1987 π.δ. (166'Δ) επιτρέπονται εμπορικά καταστήματα λιανικού εμπορίου και καταστήματα τροφίμων, ανεξάρτητα από την συνολική τους επιφάνεια, σύμφωνα με τους εκάστοτε ισχύοντες όρους δόμησης και περιορισμούς των εγκεκριμένων Γ.Π.Σ. και ρυμοτομικών
Για τις βιομηχανίες: Με την προτεινόμενη διάταξη επέρχονται αφενός εναρμόνιση διατάξεων με τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό και αφετέρου βελτιώσεις στη διαδικασία χορήγησης έγκρισης των παρεκκλίσεων στους όρους δόμησης κατά την επέκταση υφιστάμενων βιομηχανικών κτιρίων. Ειδικότερα με τη ρύθμιση εναρμονίζεται με τις νεότερες διατάξεις το ανώτατο όριο παρέκκλισης του συντελεστή κατ’ όγκον εκμετάλλευσης και τροποποιείται η διαδικασία έγκρισης των παρεκκλίσεων προκειμένου να θεσπιστούν ευέλικτες διαδικασίες αδειοδότησης και να μην παρατηρούνται καθυστερήσεις. Τέλος θεσπίζονται μεταβατικές διατάξεις για τις αιτήσεις που έχουν ήδη υποβληθεί.
Για τους ναούς σε παλαιούς και μικρούς οικισμούς: Με τη διάταξη δίνεται η δυνατότητα παρέκκλισης ύψους για την ανέγερση ιερών ναών του ν.590/1977 που βρίσκονται εντός οικισμών προ του 1923 και εντός οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκους, με μέγιστο όριο τα 15 μέτρα και μετά από απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής η οποία εκδίδεται έπειτα από γνώμη του αρμόδιου οργάνου. Καλύπτεται έτσι ένα κενό του νομοθετικού πλαισίου όσον αφορά τους παραπάνω ιερούς ναούς στους οποίους από τα καθορισμένα ελάχιστα ύψη των οικισμών καθίσταται δυσχερής η εκπλήρωση ιδιαίτερων μορφολογικών και τυπολογικών απαιτήσεων των τρούλων, των κωδωνοστασίων και των λοιπών ιδιαίτερων κατασκευών τους που εγκρίνονται από το αρμόδιο όργανο.
Για τα πρατήρια υγρών καυσίμων: Με την διάταξη αυτή δίνεται η δυνατότητα σε οικόπεδα εντός ρυμοτομικού σχεδίου σε οικισμούς άνω των 2000 κατοίκων, ειδικά για την ανέγερση νέων ή για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση υφισταμένων πρατηρίων υγρών καυσίμων, ο υπολογισμός της φύτευσης να γίνεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ.2 στ του άρθρου 17 του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ν.4067/12 ), δηλαδή στο ? της υποχρεωτικής φύτευσης που προβλέπει η παρ.2 α του ν.4067/12 κατά παρέκκλιση των Προεδρικών Διαταγμάτων με τα οποία καθορίστηκαν διαφορετικά ποσοστά φύτευσης. Οι αυστηρές προδιαγραφές υλοποίησης του κτιριολογικού προγράμματος των πρατηρίων υγρών καυσίμων σε συνδυασμό με τις σύγχρονες απαιτήσεις για αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό αυτών (όπως π.χ ανάπτυξη και προσθήκη φυσικού αερίου στα υφιστάμενα πρατήρια) καθιστά αδύνατη την υλοποίηση της φύτευσης που προβλεπόταν στα ως άνω Προεδρικά Διατάγματα τα οποία είχαν λάβει υπόψη τις σύγχρονες απαιτήσεις
Για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς: Με τη σχετική διάταξη παρατείνεται η προθεσμία εναρμόνισης των καταστατικών των οικοδομικών συνεταιρισμών εν όψει και της εφαρμογής των διατάξεων του Ν.4280/2014.
Τροποποιήσεις ΝΟΚ:
• Συμπληρώνεται το πεδίο εφαρμογής του νόμου για τα εντός ορίων οικισμών ακίνητα και καταργείται η εφαρμογή του άρθρου 14 «Θέση κτιρίου και εγκαταστάσεων» σε νομίμως υφιστάμενους οικισμούς χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο. Το συγκεκριμένο άρθρο του ΝΟΚ δεν δύναται να εφαρμοστεί σε οικόπεδα εντός ορίων οικισμών χωρίς ρυμοτομικό σχέδιο, εξαιτίας τις ιδιαιτερότητας της μορφής και του σχήματος των οικισμών και των οικοπέδων αυτών. Επανέρχονται σε ισχύ οι διατάξεις του π.δ/τος της 24.04/03.05.1985 (181΄Δ) όπως αυτό ισχύει.
• Με την εφαρμογή του ΝΟΚ παρατηρήθηκε η εκ παραδρομής παράληψη του νόμου να δώσει τη δυνατότητα παρέκκλισης με Απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής στα δημοσίου ενδιαφέροντος κτίρια (όπως αυτά χαρακτηρίζονται και πάλι με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής) σε περιοχές εντός ορίων οικισμών χωρίς σχέδιο. Τέλος προστίθεται και η εφαρμογή του άρθρου 28 για τα ακίνητα αυτά το οποίο πιθανώς εκ παραδρομής δεν είχε συμπληρωθεί.
• Αποσαφηνίζεται ότι με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργού ΠΕΚΑ ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, μπορεί να χαρακτηρίζονται ως (παραδοσιακά) προστατευόμενα σύνολα οικισμοί ή τμήματα πόλεων ή οικισμών ή αυτοτελή οικιστικά σύνολα εκτός αυτών. Επίσης μπορεί να χαρακτηρίζονται ως ζώνες ιδιαίτερου κάλλους, χώροι, τόποι, τοπία ή και φυσικοί σχηματισμοί που συνοδεύουν ή περιβάλλουν στοιχεία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, όπως και αυτοτελείς σχηματισμοί φυσικού ή ανθρωπογενούς χαρακτήρα, εντός ή εκτός οικισμών. Προκειμένου για την προστασία, αποκατάσταση, διατήρηση και ανάδειξη του παραδοσιακού πολεοδομικού ιστού των παραδοσιακών οικισμών ο οποίος αποτελεί συστατικό στοιχείο της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας τους, είναι δυνατή η τροποποίηση ή αναθεώρηση του ισχύοντος ρυμοτομικού σχεδίου, έστω και αν με αυτήν επέρχεται μείωση της επιφανείας των κοινόχρηστων χώρων του. Στις περιοχές αυτές μπορούν, μετά από μελέτες αστικού σχεδιασμού ή τοπίου, να θεσπίζονται ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης και να καθορίζονται ειδικές χρήσεις. Με τη προτεινόμενη διάταξη αποσαφηνίζεται η διαδικασία χαρακτηρισμού και οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες.
• Δίνεται επίσης η δυνατότητα τροποποίησης και αναθεώρησης ισχύοντος ρυμοτομικού σχεδίου πολεοδομικού ιστού με ιδιαίτερη φυσιογνωμία με την υλοποίηση μικρότερων ποσοστών σε κοινόχρηστους χώρους έχοντας ως γνώμονα την διατήρηση την προστασία την ανάδειξη και την αποκατάσταση όχι μόνο του πολεοδομικού ιστού των παραδοσιακών οικισμών αλλά και των περιοχών που έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικοί τόποι καθώς και σε σημεία μέσα στον αστικό ιστό αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που είναι απαραίτητη η προστασία και διατήρηση τους.
• Δίδεται η δυνατότητα σε εντός σχεδίου ακίνητα να αυξηθεί το ύψος του υπογείου σε 1,50μ. πάνω από την οριστική στάθμη του εδάφους μόνο στην περίπτωση που ο χώρος του υπογείου δεσμεύεται συμβολαιογραφικά ως χώρος στάθμευσης. Η αύξηση αυτή κρίνεται απαραίτητη για την ομαλή είσοδο των οχημάτων από τεχνικής απόψεως.
• Προβλέπεται ανώτατο όριο επίχωσης μέχρι 1,50μ σε ακάλυπτους χώρους του οικοπέδου για οικόπεδα με κλίση μεγαλύτερη του 20% αντί του 1,00μ. Η αντικατάσταση αυτή γίνεται προκειμένου η διάταξη αυτή να μην έρχεται σε αντίθεση με το πρώτο εδάφιο της παρ.4 του άρθρου 15 του ν. του ν.4067/2012 όπου προβλέπεται ότι επιτρέπεται η επιχωμάτωση του φυσικού εδάφους για την προσαρμογή του κτιρίου σε αυτό με την προϋπόθεση ότι σε κανένα σημείο η οριστική στάθμη του εδάφους δεν θα βρίσκεται χαμηλότερα από το 1,50μ από την φυσική στάθμη του.
• Αποσαφηνίζεται ότι στις όψεις του κτιρίου και εκτός ιδεατού στερεού, προεξέχουν όχι αποκλειστικά και μόνο εξώστες αλλά και κινητά προστεγάσματα διαχωριστικά στοιχεία εξωστών και άλλα. Η σχετική συμπλήρωση είναι απαραίτητη προκειμένου να διασφαλιστεί ελευθερία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό αλλά και λειτουργικούς λόγους.
• Διασαφηνίζεται η δυνατότητα υπέρβασης του ύψους, όπως αυτό εκάστοτε ισχύει, κατά 1,00μ υπό προϋποθέσεις. Ειδικότερα, προβλέπεται στις περιπτώσεις κτιρίων που (επιπλέον των προϋποθέσεων που τίθενται) είτε κατασκευάζεται φυτεμένο δώμα είτε πραγματοποιείται μείωση του επιτρεπόμενου ποσοστού κάλυψης του οικοπέδου κατά 5%, η δυνατότητα αύξησης του ύψους όπως αυτό εκάστοτε ισχύει μέχρι 2,00μ. Ρυθμίζεται κατ ΄αυτό τον τρόπο η εναρμόνιση  των σχετικών διατάξεων του Ν.Ο.Κ που αφορούν τον ορισμό του μέγιστου επιτρεπόμενου ύψους σε συνάρτηση με το συντελεστή δόμησης (άρθρο 15), με άλλες ειδικές διατάξεις και κανονιστικές αποφάσεις, ιδιαίτερα σε περιοχές με πολυώροφα κτίρια.
• Προβλέπεται ότι οι κατασκευές που επιβάλλονται μετά την ανεύρεση αρχαίων μνημείων, για την προστασία και ανάδειξη αυτών και συμμετέχουν στην περιβαλλοντική- πολιτισμική ανάδειξη και αναβάθμιση του δομημένου χώρου - ενώ παράλληλα η επιβολή τους τίθεται δεσμευτική ως προς τους υποχρεωτικά ακάλυπτους χώρους - υπολογίζονται στον υποχρεωτικά ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου.
• Επέρχονται ρυθμίσεις για τον υπολογισμό της υποχρεωτικής φύτευσης η οποία δεν δύναται να υλοποιηθεί στον ακάλυπτο χώρου οικοπέδου με την προϋπόθεση ότι διπλάσια φύτευση από αυτήν που δεν δύναται να υλοποιηθεί στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου, υλοποιείται στο δώμα του κτιρίου.
• Ορίζεται ότι σε περίπτωση εκσκαφής ακαλύπτων χώρων του οικοπέδου για οικόπεδα με κλίση μεγαλύτερη του 20%, η στάθμη του φυσικού εδάφους μπορεί να υποβιβαστεί τεχνητά έως 2.00 μ. και να επιχωθεί μέχρι 1,50μ.
• Καθορίζεται μέγιστο ύψος 3,40μ στον προβλεπόμενο από την παρ.2 α του άρθρου 19 του ν.4067/2012 χώρο κύριας χρήσης εμβαδού 35 τ.μ. Επειδή κατά εφαρμογή της παραπάνω διάταξης προέκυψαν ερωτήματα από αρμόδιες υπηρεσίες και πολίτες σχετικά με το επιτρεπόμενο ύψος η συμπλήρωση αυτή διασφαλίζει την ενιαία εφαρμογή της διάταξης. Επίσης για λόγους εναρμόνισης του ν.4067/12 με την υφιστάμενη πολεοδομική νομοθεσία και προκειμένου να μην τεθούν θέματα ερμηνειών συμπληρώνονται στις κατασκευές που επιτρέπονται πάνω από το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος της περιοχής και μέσα στο ιδεατό στερεό οι κατασκευές φωτοβολταϊκών συστημάτων και συστήματα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Επίσης για λόγους εναρμόνισης του ν.4067/12 με την υφιστάμενη πολεοδομική νομοθεσία, και την τεχνολογική εξέλιξη και προκειμένου να μην τεθούν θέματα ερμηνειών συμπληρώνονται στις κατασκευές που επιτρέπονται πάνω από το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος της περιοχής και έξω από το ιδεατό στερεό, κεντρικής κεραίας τηλεόρασης, ραδιοφώνου κινητής επικοινωνίας, τεχνικά συστήματα αξιοποίησης αιολικής ενέργειας και σταθμών HEPOS.
• Εισάγεται δυνατότητα παρεκκλίσεων για δημόσια κτίρια και κτίρια ΟΤΑ που έχουν μεγάλη αρχιτεκτονική σημασία για την περιοχή που εγκαθίσταντια ή προβλέπεται η δημιουργία τους με βάση αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Τα δημόσια κτίρια ως και τα κτίρια των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελούσαν ανέκαθεν σημεία αναφοράς στον πολεοδομικό ιστό των οικισμών και των πόλεων, παραδοσιακών ή μη, ή και σε εκτός σχεδίου περιοχές, λόγω των ειδικών χρήσεων που στεγάζουν οι οποίες αφορούν στις διοικητικές δομές του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης, την εκπαίδευση, την πρόνοια και άλλες λειτουργίες αναγόμενες στην ευθύνη του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Οι εν λόγω χρήσεις λόγω του εύρους των αναγκών που καλούνται να εξυπηρετήσουν, των εξειδικευμένων κτιριολογικών προγραμμάτων και των τεχνικών προδιαγραφών που τις διέπουν, ενίοτε επιβάλλουν την εγκατάστασή τους σε κτίρια που δεν καλύπτονται από τους ισχύοντες όρους δόμησης της περιοχής, με αποτέλεσμα τη διασπορά τους σε επί μέρους κτιριακές μονάδες με δυσμενείς επιπτώσεις στη λειτουργικότητα, την αποτελεσματικότητα και τη δαπάνη λειτουργίας της χρήσης. Επίσης, οι προδιαγραφές των δημοσίων αρχιτεκτονικών διαγωνισμών δεσμεύονται ενίοτε κατά τρόπο που εγκλωβίζουν τη σύγχρονη αρχιτεκτονική δημιουργία χωρίς να δίδεται η δυνατότητα έρευνας και προαγωγής της επιστήμης, της τέχνης και της τεχνικής. Οι προτεινόμενες διατάξεις αντιμετωπίζουν τα ανωτέρω προβλήματα με παράλληλη διασφάλιση του ελέγχου της αναγκαιότητας των παρεκκλίσεων ως και της επιτυχούς ένταξης του κτιρίου στο πολεοδομικό περιβάλλον του.
• Παρέχεται παράταση σχετικής προθεσμίας έκδοσης και ολοκλήρωσης αδειών δόμησης λόγω της οικονομικής συγκυρίας.
Ιστορικό Κέντρο ΑθήναςΡυθμίζονται θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς του κέντρου της Αθήνας, όπου μεγάλο τμήμα του κέντρου της Αθήνας χαρακτηρίστηκε παραδοσιακό και καθορίστηκαν οι χρήσεις γης και ειδικοί όροι και οι περιορισμοί δόμησης σχεδόν για το σύνολο της έκτασης του Ιστορικού Κέντρου της Αθήνας. Στις περιοχές που ρυθμίζονται από τα Προεδρικά Διατάγματα οποιαδήποτε χρήση πέραν της κατοικίας, είναι επιτρεπτή μόνον εφόσον αυτή προβλέπεται και είναι σύμφωνη με τις ειδικές διατάξεις των σχετικών Προεδρικών Διαταγμάτων, για την εγκατάσταση δε αυτής είναι υποχρεωτική η έγκριση από την αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ. Το ίδιο ισχύει και για τη χρήση των κοινοχρήστων χώρων και την τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων σε πλατείες, πλατώματα, πεζοδρόμια και πεζόδρομους. Αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου ήταν βάσει της υπ’ αριθμ. 85782/5435/24.07.1996 Υπ. Απόφασης (693'Β) το «Γραφείο Ιστορικού Κέντρου της πόλεως των Αθηνών» που συστάθηκε τότε στο Τμήμα Παραδοσιακών Οικισμών της Δ/νσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού. Με την ίδρυση της Δ/νσης Αρχιτεκτονικής (ν. 4030/2011, άρθρο 38 παρ. 15) το ανωτέρω Γραφείο καταργήθηκε και οι αρμοδιότητές του ασκούνται πλέον από το Τμήμα Ιστορικών Κέντρων της Δ/νσης του ΥΠΕΚΑ. Με την προτεινόμενη διάταξη δύναται ο Υπουργός ΠΕΚΑ να εκδίδει Οδηγίες και Προδιαγραφές εφαρμογής των διατάξεων που περιλαμβάνονται στα ειδικά Π. Δ/γματα και παρέχουν την ευχέρεια στη διοίκηση να χορηγεί εγκρίσεις κατά περίπτωση για την ασφάλεια δικαίου και την οριζόντια εφαρμογή των σκοπών των διαταγμάτων.
Επίσης, με τη νομοθεσία που καθιερώθηκε από το 2000 ως το 2004 θεσπίστηκε ένα αυστηρό, ειδικό πλέγμα διατάξεων με στόχο την καθαίρεση των αυθαιρέτων υπαιθρίων διαφημίσεων και τον εφεξής σχετικό έλεγχο για την αποτροπή τοποθέτησής τους, σε ευρεία περιοχή του μητροπολιτικού κέντρου της Αθήνας και τους άξονες πρόσβασης σε αυτό που καθορίζονται επακριβώς, προκειμένου να αναβαθμιστεί η εικόνα και η αισθητική του αστικού τοπίου εν όψει διοργάνωσης των Ολυμπιακών αγώνων 2004. Έκτοτε, βάσει των ισχυουσών διατάξεων, αρμόδιοι για τις σχετικές ενέργειες παραμένουν η οριζόμενη κεντρική υπηρεσία του νυν ΥΠΕΚΑ (νυν Δ/νση Αρχιτεκτονικής) και η «Εταιρία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας Α.Ε.» η οποία ωστόσο καταργήθηκε με το άρθρο 7 του ν.4250/2014 και οι αρμοδιότητές της μεταφέρθηκαν σε κεντρική υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ (ΔΕΕΑΠ/ΥΠΕΚΑ). Δεδομένης της κατάργησης της ΕΑΧΑ Α.Ε., της προτεραιότητας για εξορθολογισμό της διοίκησης, της αναγκαιότητας να έχουν οι κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου αμιγώς επιτελικό χαρακτήρα και της ανάγκης ιδιαίτερης προστασίας του ευρύτερου χώρου του Ιστορικού Κέντρου της πρωτεύουσας, με την παρούσα ρύθμιση οι ως άνω ειδικές διαδικασίες και αρμοδιότητες διατηρούνται και περιέρχονται στις υπηρεσίες των οικείων Δήμων οι οποίοι είναι και οι φυσικοί φορείς άσκησης αυτών. Περαιτέρω με την σχετική διάταξη αποσαφηνίζονται ζητήματα διαδικασιών και γνωμοδοτήσεων προς εναρμόνιση με το ισχύον δίκαιο και τις αλλαγές που έχουν επέλθει τα τελευταία έτη. Επιπλέον, με το σχέδιο νόμου προβλέπονται ειδικές ρυθμίσεις κατ΄ εξαίρεση των προβλεπομένων σε ειδικά προεδρικά διατάγματα των περιοχών Εξαρχείων, Μουσείου και Λόφου Στρέφη και Πλάκας της Αθήνας. Η άκρως αυστηρή εφαρμογή των επιμέρους ρυθμίσεων των Προεδρικών Διαταγμάτων και ιδίως η εκτεταμένη απαγόρευση λειτουργίας νέων εμπορικών καταστημάτων, παραδοσιακών ταβερνών και καφενείων και καταστημάτων, χωρίς παράλληλη πρόνοια για την εξασφάλιση της λειτουργίας των υπαρχόντων στο μέλλον, είχε ως συνέπεια τη δραματική και δραστική αλλαγή του σκηνικού και της φυσιογνωμίας της περιοχής. Προϊούσης της οικονομικής κρίσης και δεδομένων των απαγορεύσεων στις χρήσεις γης, σήμερα ελλοχεύει ο κίνδυνος αφενός αυτές οι περιοχές να απομονωθούν αφετέρου δε η σημερινή προοπτική αντιστρατεύεται στον αρχικό σκοπό του νομοθέτη για την προστασία της φυσιογνωμία των περιοχών αυτών, ως στοιχείου της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, που πρέπει να είναι προσβάσιμο σε όλους. Στην εικοσαετία που μεσολάβησε από την έκδοση των συγκεκριμένων ΠΔ, η λειτουργία των περιοχών που οριοθετήθηκαν ως αμιγούς κατοικίας ουδόλως «οχλήθηκε» από τις ελάχιστες παραμένουσες χρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος. Αντίθετα, οι χρήσεις αυτές αποδεδειγμένα συνέβαλαν στη διατήρηση «μη οχλούσας» ζωτικότητας στην περιοχή, στην συνολική της επισκεψιμότητα (και εμπορική αξία), ενώ ταυτόχρονα, με την εξασφάλιση κίνησης επισκεπτών συνέβαλαν στην δημιουργία αισθήματος ασφάλειας και κατά τις νυχτερινές ώρες.
Ειδικότερα :
στην περιοχή της Πλάκας:
α) Παρέχεται η δυνατότητα εφεξής οι χρήσεις γης (εμπορικά καταστήματα, παραδοσιακές ταβέρνες, καφενεία κλπ) που προϋπήρχαν της 23.11.1982 εντός κτηρίων που έχουν χαρακτηρισθεί ως διατηρητέα και προϋφίστανται του χαρακτηρισμού, να μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν στο μέλλον και να μεταβιβάζονται προς τρίτους γεγονός που απαγορεύονταν από τις ειδικότερες διατάξεις του προεδρικού διατάγματος. Από τη ρύθμιση αυτή δεν βλάπτεται ούτε επιβαρύνεται το οικιστικό και το πολιτιστικό περιβάλλον, διότι η συνέχιση της χρήσεως καθυποβάλλεται σε αυστηρότατες προϋποθέσεις και συνάγεται ότι τα κτήρια που συγκεντρώνουν αθροιστικώς τις ανωτέρω προϋποθέσεις είναι λίγα και πάντως δεν ανατρέπουν το σχεδιασμό των χρήσεων γης του π.δ. 05/07.10.1993 (1329`Δ)
β) Ειδικώς σε ότι αφορά τις παλαιές προ του 01.011967 πλακιώτικες ταβέρνες (άρθρο 8 παρ. 5 εδ. γ’) με τη συνέχιση της λειτουργίας τους που θεσπίζεται με την παρούσα ρύθμιση, παρέχεται ευχέρεια προσβάσεως στο χώρο και απολαύσεως του διατηρητέου κτιρίου, όχι μόνον από τους κυρίους του, αλλά από έναν σχετικά ευρύτερο κύκλο προσώπων και ενσαρκώνεται, κατ’ αυτόν τον τρόπο η κοινωνική διάσταση του δικαιώματος επί της πολιτιστικής κληρονομίας.
γ) Επαναδιατυπώνεται η διακριτική ευχέρεια της διοίκησης ως προς τη δυνατότητά του να αρνείται έγκριση χρήσεων, εις βάρος του περιουσιακού δικαιώματος, όταν αυτές κατ αρχήν επιτρέπονται από τις επιμέρους διατάξεις του π.δ. Εφεξής η διοίκηση δεν θα μπορεί να αρνείται την έγκριση των ζητουμένων λειτουργιών όταν αυτές επιτρέπονται από τις επιμέρους διατάξεις. Θα μπορεί όμως με αιτιολογημένη απόφασή του να επιβάλλει όρους και προϋποθέσεις που είναι απολύτως αναγκαίες για την προσαρμογή της ζητούμενης λειτουργίας στο άμεσο περιβάλλον.
Στην περιοχή των Εξαρχείων:
Επέρχεται η δυνατότητα μεταβίβασης υφιστάμενων χρήσεων σε περιπτώσεις συνταξιοδότησης, θανάτου έστω και εάν απαγορεύονται οι χρήσεις αυτές με το ως άνω Π. Δ/γμα, εφόσον λειτουργούν με νόμιμη άδεια, κατ΄ εξαίρεση των ορισμένων μεταβατικών διατάξεων του υπ΄αριθ. 76745/16.08.1993 π.δ\τος (1075'Δ) περί καθορισμού ειδικών χρήσεων γης στις περιοχές Εξαρχείων, Μουσείου και Λόφου Στρέφη του Δήμου Αθηναίων. Στο υπ. αριθ. 76745/16.08.1993 π.δ. (1075'Δ) περί καθορισμού ειδικών χρήσεων γης στις περιοχές Εξαρχείων, Μουσείου και Λόφου Στρέφη του Δήμου Αθηναίων καθορίζονται οι χρήσεις γης για τις συγκεκριμένες περιοχές και παρέχεται η δυνατότητα εφάπαξ μεταβίβασης εφόσον υπάρχει νόμιμη άδεια λειτουργίας. Το ίδιο Π. Δ/γμα ορίζει ότι ένα τμήμα της περιοχής των Εξαρχείων, από την Αραχώβης προς τη Σόλωνος, είναι γενικής κατοικίας, όπου επιτρέπονται καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (εστιατόρια και αναψυκτήρια) χωρίς μουσικά όργανα, ενώ από την Αραχώβης προς τον λόφο του Στρέφη ορίζεται ως περιοχή αμιγούς κατοικίας. Τα εστιατόρια και αναψυκτήρια που βρίσκονται σ’ αυτό το τμήμα της περιοχής, ήδη πριν από το ’93, είναι όλα εκ των πραγμάτων (λόγω των διατιθέμενων χώρων στα κτίρια της περιοχής) μικρής κλίμακας χωρίς πρακτικά δυνατότητα επέκτασης / μεγέθυνσης, εξακολουθούν να λειτουργούν νόμιμα, ενώ επιτρέπεται η μεταβίβασή τους μόνο μια φορά σε συγγενή πρώτου βαθμού.
Ρυθμίσεις δασικής νομοθεσίας
Γεωργικές και δενδροκομικές καλλιέργειες
Η γεωργική ή δενδροκομική εκμετάλλευση των δασικών εκτάσεων που δεν έχουν ιδιαίτερη δασοπονική αξία προβλεπόταν από την εκάστοτε ισχύουσα δασική νομοθεσία, χάριν της εθνικής οικονομίας και της κάλυψης κοινωνικών αναγκών. Προτείνεται, χάριν της προαγωγής της Εθνικής Οικονομίας και της στήριξης του πρωτογενούς τομέα, η συνέχιση της γεωργικής εκμετάλλευσης δασικού χαρακτήρα εκτάσεων, που είχαν εκχερσωθεί χωρίς άδεια μετά τη θέση σε ισχύ του Συντάγματος και έως την 7η Μαρτίου 2007, με την προϋπόθεση ότι οι εκτάσεις αυτές διατηρούν τη χρήση αυτή ανελλιπώς μέχρι σήμερα και υπό τους όρους και σύμφωνα με τη διαδικασία της σχετικής διάταξης του άρθρου 47 του ν. 998/1979, όπως ισχύει μετά την αντικατάσταση της με τον πρόσφατο ν. 4280/2014. Το όριο της 7ης Μαρτίου 2007 επελέγη, διότι κατά το χρόνο εκείνο ξεκίνησε η αεροφωτογράφιση του συνόλου της χώρας από την «ΕΚΧΑ Α.Ε.», επί τη βάσει της οποίας δύναται να προσδιοριστούν με αντικειμενικό τρόπο και με ασφάλεια οι εκχερσωμένες για την ανωτέρω χρήση εκτάσεις. Η ανωτέρω διάταξη αποτελεί σημαντική αναπτυξιακή παρέμβαση για τον πρωτογενή αγροτικό τομέα στις σημερινές συνθήκες καθώς επιλύει θεσμικά προβλήματα και βοηθά χιλιάδες αγρότες που καλλιεργούν ήδη εδώ και πολλά χρόνια αγροτικές εκτάσεις δασικού χαρακτήρα. Αντίστοιχη διάταξη ισχύει ήδη για εκτάσεις που καλλιεργούνταν προ του 1975.
Ενεργά λατομεία
Ξεκαθαρίζεται πλήρως το πότε επιτρέπεται επέκταση ενεργών λατομείων σε αναδασωτέα περιοχή σε περιοχές που εκτελούνται μεγάλα έργα υποδομών για την εθνική οικονομία. Επιδιώκεται η άρση ασαφειών και η ορθή ερμηνεία και εφαρμογή της διατάξεως. Αποσαφηνίζεται ο χαρακτήρας των εκτάσεων επί των οποίων επιτρέπεται η επέκταση των λειτουργούντων λατομείων αδρανών υλικών. Αίρεται η σύγχυση που είχε δημιουργήσει η παλαιά διάταξη, η οποία επέτρεπε επέκταση των λειτουργούντων λατομείων αδρανών υλικών σε όμορες αναδασωτέες εκτάσεις για τις οποίες όμως έχει εκδοθεί άρση αναδάσωσης, δηλαδή ερχόταν σε αντίθεση με το πνεύμα της διατάξεως που συνίσταται στο επιτρεπτό της επέκτασης και σε αναδασωτέες εκτάσεις.
Ανέφικτο της αναδάσωσης
Αποσαφηνίζεται ο χαρακτήρας της εκτάσεως επί της οποίας επιτρέπεται άρση αναδάσωσης λόγω ανεφίκτου. Αίρεται η σύγχυση που είχε δημιουργήσει η παλαιά διάταξη, η οποία επέτρεπε άρση «αναδάσωσης» σε εκτάσεις που δεν αποτελούσαν δάσος ή δασική έκταση, όπως για παράδειγμα οι βραχώδεις εκτάσεις όπου δεν μπορεί αντικειμενικά να εκπληρωθεί ο σκοπός της αναδάσωσης.
Ιεροί Ναοί και εγκαταστάσεις πολιτιστικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα
Συμπληρώνεται η υφιστάμενη μεταβατική διάταξη του νόμου 4280/2014 προκειμένου να συμπεριληφθούν στις μεταβατικές διατάξεις και οι ιεροί ναοί, οι εγκαταστάσεις πολιτιστικού χαρακτήρα, καθώς και οι εγκαταστάσεις των κέντρων περιβαλλοντικής ενημέρωσης, στις εγκαταστάσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν χωρίς άδεια της δασικής υπηρεσίας σε δάση, δασικές εκτάσεις και δημόσιες χορτολιβαδικές και βραχώδεις ή πετρώδεις εκτάσεις μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου 4280/2014, δεδομένου ότι οι εγκαταστάσεις αυτές αποτελούν επιτρεπτές επεμβάσεις σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4280/2014. Ειδικότερα, παρέχεται και σε αυτές τις περιπτώσεις η δυνατότητα να συνεχίσουν να λειτουργούν επί τριετία από της ενάρξεως τη ισχύος του Ν. 4280/2014 με την προϋπόθεση ότι θα λάβουν έγκριση επέμβασης, έγκριση περιβαλλοντικών όρων ή βεβαίωση απαλλαγής από περιβαλλοντική αδειοδότηση, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
Εκτάσεις που απώλεσαν το δασικό χαρακτήρα προ 1975
Η ρύθμιση αυτή αφορά εκτάσεις που απώλεσαν το δασικό τους χαρακτήρα πριν το 1975 λόγω επεμβάσεων που στηρίχθηκαν σε διοικητική πράξη η οποία καλύπτεται από το τεκμήριο νομιμότητας. Για τις εκτάσεις αυτές το δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας, στηριζόμενο αποκλειστικά και μόνο στον προγενέστερο δασικό τους χαρακτήρα». Από το 1975 και μετά υπάρχουν νόμιμες παρεμβάσεις (οικίες, κτίρια, εγκαταστάσεις κλπ) οι οποίες πραγματοποιήθηκαν βάσει διοικητικών πράξεων (όπως άδεια οικοδομής) της Πολιτείας η έκδοση των οποίων προϋπέθετε την ύπαρξη ιδιωτικών εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί των εκτάσεων αυτών. Πολλές φορές όμως παρατηρείται αφενός μεν η Πολιτεία να αποδέχεται ότι η εξεταζόμενη έκταση δεν υπάγεται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και αφετέρου να στέλνει τους πολίτες στα πολιτικά δικαστήρια (μακροχρόνιες διαδικασίες, αναβολές κλπ) για το θέμα της κυριότητας.

Αγώνες κυνηγετικών σκύλων
Επιτρέπεται πλέον η διεξαγωγή Αγώνων Κυνηγετικών Ικανοτήτων σκύλων ιχνηλατών και όχι μόνο δεικτών. Η συμμετοχή των ιχνηλατών στους αγώνες δεν έχει καμία αρνητική επίπτωση στο περιβάλλον, λαμβανομένου υπόψη του ότι οι αγώνες διεξάγονται κατόπιν αδείας, η διάρκειά τους είναι μικρή, έως 2 ημέρες, και ως  εκ τούτου δεν δύνανται να προκαλέσουν ηχορύπανση στον περιβάλλοντα χώρο. Επιπλέον, με απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ θα τίθενται όροι και προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή των αγώνων αυτών, με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος.