Τελευταία ευκαιρία

Οι ιδιοκτήτες ακινήτων μπορούν μέχρι και σήμερα, με την υποβολή τροποποιητικής δήλωσης μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής, να διορθώσουν τυχόν λάθη που έχουν κάνει κατά την συμπλήρωση του εντύπου Ε9 με βάση το οποίο υπολογίστηκε ο ΕΝΦΙΑ του 2016. Σημειώνεται ότι αν από την νέα τροποποιητική δήλωση προκύπτει μείωση του φόρου έως 300 ευρώ, η εκκαθάριση διενεργείται άμεσα από τη διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Το επιπλέον ποσό του φόρου που έχει καταβάλει ο φορολογούμενος στην περίπτωση αυτή, συμψηφίζεται κατά τις επόμενες δόσεις καταβολής του ΕΝΦΙΑ του 2016. Αν η επιστροφή φόρου υπερβαίνει τα 300 ευρώ, ο φορολογούμενος θα πρέπει να προσκομίσει τα απαραίτητα δικαιολογητικά στην αρμόδια Δ.Ο.Υ.. Τα πλέον συνηθισμένα λάθη που κάνουν οι φορολογούμενοι, αφορούν τον όροφο που βρίσκεται το διαμέρισμα, ενώ ακολουθούν τα λάθη που αφορούν τη δήλωση βοηθητικών χώρων ως κύριων, και άλλα σχετικά με την ψιλή κυριότητα ή την επικαρπία του ακινήτου. Παράλληλα, οι φορολογούμενοι θα πρέπει να επαναβεβαιώσουν τη σωστή θέση σε σχέση με τη θάλασσα αγροτεμαχίων που έχουν στην κατοχή τους. Φέτος τα αγροτεμάχια δεν υπολογίστηκαν στον συμπληρωματικό φόρο, και έτσι κριτήρια όπως η απόστασή τους από τη θάλασσα κα άλλα γεωγραφικά κριτήρια δεν λαμβάνονται υπόψη. Σε κάθε περίπτωση όμως, θα πρέπει να διορθώσουν τυχόν λάθη που έχουν κάνει στη δήλωσή τους για τα ακίνητα αυτά.

Φόροι στα ακίνητα: Αλλάζουν όλα από το 2017 - Τι θα γίνει με τον ΕΝΦΙΑ

Τα πάνω - κάτω έρχονται το 2017 στη φορολογία των ακινήτων. Το νέο τοπίο αναμένεται να διαμορφώσουν η εξίσωση των αντικειμενικών αξιών με τις εμπορικές, οι αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ κατά το 2017, η επανεξέταση των συντελεστών φορολόγησης των μεταβιβάσεων (γονικών παροχών, αγοραπωλησιών κ.λπ.), το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο, η επιβολή συμπληρωματικού φόρου στα αγροτεμάχια, η επανεξέταση των απαλλαγών και εκπτώσεων στον ΕΝΦΙΑ, αλλά και η δυνατότητα εκχώρησης ακινήτων στο Δημόσιο για την πληρωμή φόρου κληρονομιάς.

Η πρώτη απόφαση που θα κληθεί να πάρει η νέα υφυπουργός Οικονομικών Κατ. Παπανάτσιου αφορά στοn φόρο υπεραξίας στις αγοραπωλησίες ακινήτων. Με νέα ρύθμιση που προωθείται στη Βουλή ο φόρος υπεραξίας αναμένεται να «παγώσει» τουλάχιστον για ένα ακόμη έτος, μέχρι το τέλος του 2017, απαλλάσσοντας τους φορολογούμενους που σχεδιάζουν να προχωρήσουν στην πώληση ακινήτων από ένα φορολογικό βάρος.

Η επόμενη απόφαση είναι λίγο πιο δύσκολη για την υφυπουργό, καθώς μετά τις πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, θα πρέπει οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών να τρέξουν έναν αγώνα ταχύτητας για να προλάβουν μέχρι το τέλος του έτους να αναπροσαρμόσουν - μειώσουν τις αντικειμενικές αξίες για τους τέσσερις δήμους της χώρας όπου είχαν γίνει οι προσφυγές (Φιλοθέη, Ψυχικό, Νέος Βουτζάς και Δελφούς). Οι νέες τιμές ζώνης που θα καθοριστούν στις συγκεκριμένες περιοχές θα τεθούν σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2017 και με βάση αυτές θα υπολογιστεί ο ΕΝΦΙΑ του επόμενου έτους αλλά και όλοι οι φόροι που επιβαρύνουν τα ακίνητα (φόρος μεταβίβασης, γονικές παροχές, δωρεές).

Ακριβότερος» ο ΕΝΦΙΑ;

Ακόμη και αν το χρονοδιάγραμμα βγει, ο ΕΝΦΙΑ του επομένου έτους, δεν είναι ξεκάθαρο εάν θα υπολογιστεί με βάση τις νέες τιμές των ακινήτων ή αυτές που ισχύουν σήμερα καθώς για τον υπολογισμό του φόρου λαμβάνονται υπόψη οι τιμές που ισχύουν την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους. Το μόνο σίγουρο είναι ότι και το επόμενο έτος θα πρέπει να βεβαιωθούν περίπου 3,2 δισ. ευρώ για να εισπραχθούν τουλάχιστον 2,65 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση θα ήθελε να προχωρήσει στην αντικατάσταση του ΕΝΦΙΑ από φόρο ακινήτων κατά τα πρότυπα του ΦΑΠ.

Το σχέδιο όμως κολλάει στην αδυναμία παροχής αφορολόγητου ορίου έστω και μικρού της τάξης των 20.000 - 30.000 ευρώ, καθώς αυτό το ενδεχόμενο λόγω της δομής της ακίνητης περιουσίας των Ελλήνων (η συντριπτική πλειονότητα έχει ακίνητη περιουσία σχετικά μικρής αξίας) θα ανέβαζε κατακόρυφα τη φορολογική επιβάρυνση ακόμα και για όσους έχουν ακίνητη περιουσία μεσαίας αξίας. Ο ΦΑΠ απέδιδε 500 εκατ. ευρώ τον χρόνο, ενώ ΕΝΦΙΑ και συμπληρωματικός φόρος βεβαιώνουν έσοδα της τάξης των 3,2 δις ευρώ. Αν δεν προχωρήσει το 2017 το σενάριο του ΦΑΠ, η εναλλακτική για το υπουργείο Οικονομικών, με βάση τα σημερινά δεδομένα, είναι η επιχείρηση ενός νέου λίφτινγκ στον φόρο, με στόχο μικρές ελαφρύνσεις στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, τις οποίες ενδεχομένως να χρηματοδοτήσει η ένταξη των αγροτεμαχίων στον συμπληρωματικό φόρο.

Οι σχετικές με τα αγροτεμάχια διατάξεις απλώς μπήκαν στον πάγο για το 2016 και με βάση τον νόμο, το επόμενο έτος έρχεται συμπληρωματικός ΕΝΦΙΑ και για τα χωράφια. Για να επιβληθεί ο συμπληρωματικός φόρος στα ακίνητα θα πρέπει να γίνουν διορθώσεις ειδικά στον πίνακα 2 του εντύπου Ε9 καθώς εντοπίζονται πολλά λάθη.

Η πρώτη κατοικία

Η μείωση των αντικειμενικών αξιών είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε αναπροσαρμογή προς τα κάτω των υφιστάμενων φοροαπαλλαγών για απόκτηση πρώτης κατοικίας, ενώ θα επηρεάσει και τις κλίμακες γονικών παροχών, κληρονομιών και δωρεών. Για παράδειγμα, σήμερα ισχύει φοροαπαλλαγή για απόκτηση πρώτης κατοικίας αντικειμενικής αξίας 200.000 έως 250.000 ευρώ. Μια μείωση των αντικειμενικών αξιών κατά 20% αναμένεται να επιφέρει αντίστοιχη μείωση στο παραπάνω αφορολόγητο.

Εξόφληση με εκχώρηση ακινήτου

Μια από τις εκκρεμότητες που αναμένεται να τρέξει το επόμενο διάστημα είναι η έκδοση απόφασης που θα δίνει τη δυνατότητα εκχώρησης ακινήτων στο Δημόσιο για οφειλές που αφορούν μόνο φόρο κληρονομιάς, ενώ τυχόν διαφορά θα παραμένει ως πιστωτικό υπόλοιπο στην εφορία για μελλοντικές οφειλές πάντα από φόρο κληρονομιάς.

Μείωση αντικειμενικών - ακριβός ΕΝΦΙΑ

Σε περίπτωση που η κυβέρνηση αποφασίσει να εφαρμόσει τις νέες μειωμένες «αντικειμενικές» αξίες τότε θα χρειαστούν πολλές παρεμβάσεις στον ΕΝΦΙΑ για να επιτευχθεί ο εισπρακτικός στόχος των 2,65 δισ. ευρώ. Οι παρεμβάσεις θα αφορούν τους συντελεστές που εφαρμόζονται σήμερα για τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ, οι οποίοi θα πρέπει να αυξηθούν προκειμένου να προκύπτει το ίδιο εισπρακτικό αποτέλεσμα, ενώ δεν αποκλείεται να μειωθεί εκ νέου το αφορολόγητο όριο των 200.000 ευρώ για την επιβολή του συμπληρωματικού φόρου.

Οι αντικειμενικές αξίες

Ομως το μεγάλο στοίχημα του υπουργείου Οικονομικών για το 2017 είναι η αντικατάσταση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων από εμπορικές τιμές. Συζητείται τουλάχιστον πέντε χρόνια αλλά μέχρι σήμερα ακόμη και μετά τη μείωση που είχε γίνει στις αρχές του έτους η «ψαλίδα» μεταξύ αντικειμενικών αξιών και εμπορικών τιμών παραμένει ανοιχτή και σε πολλές περιοχές οι αντικειμενικές τιμές υπερβαίνουν τις αγοραίες ακόμη και πάνω από 50%. Οι συζητήσεις της ειδικής Επιτροπής για την αντικατάσταση των αντικειμενικών αξιών από ένα σύστημα εμπορικών τιμών συνεχίζονται μετ΄ εμποδίων.

Παράγοντες που είναι σε θέση να γνωρίζουν, θεωρούν τουλάχιστον αμφίβολο τον στόχο που έχει τεθεί με το επικαιροποιημένο Μνημόνιο για ολοκλήρωση της εργασίας έως τον Ιούνιο του 2017. Στο υπουργείο Οικονομικών θέλουν να δημιουργήσουν ένα νέο σύστημα αντικειμενικών αξιών το οποίο θα αντικαταστήσει το υπάρχον. Θα προβλέπει μάλιστα ρήτρες «προσαρμογής» των αξιών της εφορίας στα δεδομένα της αγοράς ώστε να μην υπάρξει ξανά «κενό» ανάμεσα στις θεωρητικές αξίες και σε αυτές που ισχύουν στην αγορά. Κάθε φορά που θα αλλάζουν οι εμπορικές τιμές των ακινήτων θα αλλάζουν και οι τιμές που λαμβάνει υπόψη της η εφορία για τη φορολόγηση των ακινήτων.

Εκτός από τις τιμές ζώνης που θα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν, αλλαγές θα πρέπει να γίνουν και στους συντελεστές εμπορικότητας, οι οποίοι πλέον δεν έχουν καμία σχέση με τη νέα πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί στην αγορά.

Της Μαρίας Βουργάνα

Σε ποιες περιοχές αρχίζουν οι αναρτήσεις δασικών χαρτών;

Πίστωση χρόνου για εκατοντάδες αυθαίρετους οικισμούς σε όλη τη χώρα δίνει το υπουργείο Περιβάλλοντος, εξαιρώντας τους από την ανάρτηση των δασικών χαρτών. Η αρχή γίνεται, σε πρώτη φάση, από το 37% των δασικών χαρτών που ετοιμάζεται να αναρτήσει ως τα τέλη του χρόνου το ΥΠΕΝ, θέτοντας στην κρίση των πολιτών συνολικά 49 εκατομμύρια στρέμματα.

Πρόκειται για τις γκρίζες περιοχές της χώρας λόγω των οποίων οι οικιστές επισκέπτονται επί δεκαετίες υπουργικά γραφεία και βουλευτές, φεύγοντας με υποσχέσεις, ποτέ όμως με οριστική λύση. Με βάση τον νόμο, οι περιοχές αυτές θα πρέπει να οριστούν με μοβ χρώμα στις αεροφωτογραφίες της Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση Α.Ε. (ΕΚΧΑ) μέσα σε δύο μήνες όπου υπάρχει θεωρημένος δασικός χάρτης ή σε έξι μήνες όπου δεν υπάρχει. Στόχος είναι η πλήρης καταγραφή των παράνομων οικισμών σε έναν χρόνο ώστε η Πολιτεία να αποφασίσει τον δρόμο που θα ακολουθήσει για τη νομιμοποίησή τους.

Πορτοκαλείς, κίτρινοι και μοβ οικισμοί

Με απόφαση του πρώην αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος Γιάννη Τσιρώνη τον περασμένο Ιούλιο, οι αυθαίρετοι οικισμοί μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις βαπτίστηκαν «οικιστικές πυκνώσεις», προσδιορίστηκαν τα χαρακτηριστικά τους και πλέον αποτελεί μέλημα των ΟΤΑ να τους καταγράψουν και να δώσουν τα στοιχεία που θα αποτελέσουν τον πρώτο επίσημο χάρτη αυθαίρετων οικισμών σε όλη τη χώρα.Με βάση το νέο θεσμικό πλαίσιο, ο χαρακτήρας των οικισμών αποτυπώνεται στους χάρτες με διαφορετικές χρωματικές διαβαθμίσεις.

Στην πορτοκαλί μπαίνουν όσοι διαθέτουν νόμιμες άδειες και οικοδομήθηκαν σε οριοθετημένους οικισμούς, προϋφιστάμενους του 1923. Με κίτρινο χρώμα θα αποτυπώνονται οι οικισμοί που δεν διαθέτουν νόμιμες οικοδομικές άδειες και πολεοδομήθηκαν με παλιές νομαρχιακές αποφάσεις που εκ των υστέρων κρίθηκαν ανίσχυρες από το ΣτΕ. Σε αυτές τις δύο κατηγορίες το υπουργείο πρόσθεσε τους οικισμούς με μοβ, που αποτελούν τους διαμορφωμένους αυθαίρετους οικισμούς μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις.

Απώτερος σκοπός είναι να εξαιρεθούν προσωρινά από την ανάρτηση των χαρτών -στάδιο κατά το οποίο υποβάλλονται αντιρρήσεις που οφείλουν να εξεταστούν από αρμόδιες επιτροπές μέσα σε 4 μήνες- μέχρι να αποφασιστεί σε πολιτικό επίπεδο η διαχείρισή τους. Με την ανάρτηση του δασικού χάρτη παρέχεται η δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο να λάβει γνώση του περιεχομένου του χάρτη και να αμφισβητήσει τον χαρακτήρα ή τη θέση εκτάσεων που έχουν αποτυπωθεί σε αυτόν. Η καταγραφή των αυθαίρετων οικισμών είναι ένα όπλο της Πολιτείας για να αντιμετωπίσει τη διαχρονική αυθαιρεσία χωρίς υποκρισία, αλλά και να κερδίσει χρόνο στη διαχείριση.

Σε διαφορετική περίπτωση, ολόκληρες οικιστικές περιοχές κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν δάση όχι μόνο στην Αττική, όπου το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο, αλλά και σε ολόκληρη την επικράτεια. «Είναι ένα πολύ σημαντικό έργο για τη χώρα, καθώς για πρώτη φορά δημιουργείται μια ψηφιακή βάση δεδομένων για τα όρια των οικισμών και τα Σχέδια Πόλης. Η βάση αυτή θα είναι χρήσιμη όχι μόνο για την κύρωση των δασικών χαρτών, αλλά και για την κτηματογράφηση και τον χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας» αναφέρει στο «business stories» ο κ. Μίμης Βογιατζής, διευθυντής Δασικών Χαρτών και Φυσικού Περιβάλλοντος της ΕΚΧΑ.

Μολονότι για το επικείμενο κύμα αναρτήσεων την ευθύνη έχουν οι δασικές υπηρεσίες, η ΕΚΧΑ υποστηρίζει όλη τη διαδικασία με την ηλεκτρονική πλατφόρμα για την ανάρτηση των χαρτών και αντίστοιχα την ηλεκτρονική υποβολή αντιρρήσεων, καθώς και την εφαρμογή πάνω στην οποία αποτυπώνονται από τους δήμους τα όρια των οικισμών. Στην προσπάθειά της μάλιστα να ευαισθητοποιήσει τους ΟΤΑ αναμένεται να στείλει επιστολές τις επόμενες εβδομάδες σε όσους δεν έχουν ανταποκριθεί (που είναι πολλοί) μαζί με τους κωδικούς εισόδου στη σχετική διαδικτυακή εφαρμογή.

Πού εντοπίζεται το πρόβλημα;

Η διαδικασία έχει σημάνει συναγερμό στις τεχνικές υπηρεσίες των δήμων, οι οποίες τρέχουν να προλάβουν τις ασφυκτικές προθεσμίες ώστε μέχρι τις 20 Ιανουαρίου του 2017 να έχουν υποβάλει πλήρη και επικαιροποιημένα στοιχεία στην ΕΚΧΑ. Η μέχρι σήμερα ανταπόκριση είναι πολύ μικρή, αφού στο σύνολο της χώρας πολλοί λίγοι ΟΤΑ έχουν ανταποκριθεί. Από τους πρώτους που έσπευσαν να δώσουν στοιχεία στο Κτηματολόγιο είναι ο Δήμος Πεντέλης.

Η Πεντέλη, η Νέα Πεντέλη, ο Μαραθώνας, η Δροσιά, η Φυλή και η Κηφισιά ήταν από τις πρώτες περιοχές όπου αναρτήθηκαν οι χάρτες, εξαιτίας όμως των προβληματικών οικισμών με αυθαίρετα κυρώθηκαν τμηματικά και όχι στο σύνολο λόγω των εκατοντάδων αντιρρήσεων που υποβλήθηκαν.

Μολονότι η Πεντέλη κατακλύζεται για δεκαετίες από την αυθαίρετη δόμηση, ο δήμαρχος Δημήτρης Στεργίου υποστηρίζει ότι το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως σε πέντε σημεία: δύο στην Πεντέλη, ένα στο Νταού Πεντέλης, ένα στα Μελίσσια και δύο στην Παλιά Πεντέλη (προς την Κορτσέζα και προς το Κοιμητήριο). «Είναι η πρώτη φορά που η Πολιτεία ξεπερνά μια γελοιότητα, που ήταν ο νόμος Μπιρμπίλη (σ.σ.: ο πρώτος νόμος για την κύρωση των δασικών χαρτών που αναθεώρησε ο κ. Τσιρώνης τον περασμένο Μάιο), και βγάζει από διαχρονική ομηρία έναν δήμο όπως η Πεντέλη, η οποία έχει ταλαιπωρηθεί από τα δασικά, αφού ίσχυσε το ακατάληπτο να ενταχθούν στο Σχέδιο Πόλης ολόκληρες πλαγιές και λυκορέματα με τη σύμπραξη της Πολιτείας και οικοδομικών συνεταιρισμών», επισημαίνει στο «b.s» o κ. Στεργίου.

Το μέγεθος του προβλήματος αποκαλύπτουν τα στοιχεία και του Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου.  Οι καταγραφές κάνουν λόγο για πάνω από 4.000 αυθαίρετα κτίσματα και εντυπωσιακά μεγάλη διάσπαρτη δόμηση, που εντοπίζεται στις περιοχές τις οποίες διαχωρίζει η οδός Φλέμινγκ, προς τη Νέα Μάκρη, την Αρτέμιδα και τα Περιβολάκια. Σε ανάλογη διαδικασία βρίσκεται η Κερατέα στον Δήμο Λαυρεωτικής, το προπύργιο της αυθαιρεσίας στο λεκανοπέδιο Αττικής, μολονότι οι διαδικασίες εδώ δεν έχουν ολοκληρωθεί καθώς ο δήμος έχει ζητήσει τεχνική βοήθεια λόγω υποστελέχωσης.

Υπολογίζεται ότι στην Κερατέα το 90% των περιοχών για τις οποίες έχουν εκπονηθεί πολεοδομικές μελέτες είναι αυθαίρετες. Στον Δήμο Διονύσου η διαδικασία θα ολοκληρωθεί με την πρόσληψη τεχνικού συμβούλου, η οποία έχει καθυστερήσει εξαιτίας της αναστάτωσης που έχει επιφέρει στην αγορά ο νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις, γεγονός το οποίο πήγε πολύ πίσω τη διαδικασία για πολλούς ΟΤΑ.

Αξιοσημείωτο είναι ότι μέχρι στιγμής, με επιστολή του προς το υπουργείο Περιβάλλοντος, αρνητικός στην καταγραφή και την παροχή στοιχείων εμφανίζεται ο Δήμος Αριστοτέλη στη Χαλκιδική, άλλη μια περιοχή της χώρας όπου η αυθαιρεσία βασιλεύει και ένας δήμος όπου οι δασικοί χάρτες πρόκειται να αναρτηθούν μέχρι τα τέλη του χρόνου.

«Ο κόσμος νομίζει ότι οι οικισμοί αυτοί θα νομιμοποιηθούν. Όμως εκείνο που είναι σωστό είναι ότι θα τύχουν νέας νομοθετικής ρύθμισης, χωρίς όμως να είναι σαφές το «παράθυρο», τη στιγμή που σειρά νομοθετημάτων περί ορίων οικισμών προσκρούουν στο Σύνταγμα», επισημαίνει η διευθύντρια Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου Αλεξάνδρα Σκαμαγκά.

Η διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών, που αναμένεται να τρέξει τμηματικά μέχρι τα τέλη του χρόνου με κόστος 500.000 ευρώ, περιλαμβάνει τμήμα της Αττικής(Βαρνάβας, Γραμματικό, Καπανδρίτι, Αγία Βαρβάρα, Άγιοι Ανάργυροι, Αιγάλεω, Ασπρόπυργος, Ίλιον, Καματερό, Μάνδρα, Περιστέρι, Πετρούπολη και Χαϊδάρι), τα νησιά Μύκονος, Σύρος, Σίφνος, Μήλος, Κίμωλος, Πάτμος, Σύμη, Αρκιοί και ολόκληρες περιφερειακές ενότητες (Χαλκιδικής, Θεσσαλονίκης, Πιερίας, Πειραιά, Ιωαννίνων, Κοζάνης, Εύβοιας, Λάρισας, Μαγνησίας, Ηλείας, Αρκαδίας, Αχαΐας, Λακωνίας και Μεσσηνίας).

Πριν από λίγες μέρες το ΥΠΕΝ υπέγραψε και την απόφαση με την οποία αποσαφηνίζεται πλήρως ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η ανάρτηση των δασικών χαρτών (ΦΕΚ 3532, 3/11/2016). Όλα λοιπόν είναι έτοιμα για την ανάρτηση, αρκεί οι δήμοι να ανταποκριθούν και να συνδράμουν στο μεγάλο βήμα της καταγραφής των αυθαιρέτων.

To νέο νομοσχέδιο για τον χωροταξικό σχεδιασμό

Σε δημόσια διαβούλευση βρίσκεται από την Παρασκευή το νέο νομοσχέδιο για τον Χωροταξικό Σχεδιασμό που αντικαθιστά μέρος του Ν 4269/2014 Το νόμο είχε καταργήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος τον περασμένο Μάιο κυρίως για τις ρυθμίσεις στις περιοχές αμιγούς κατοικίας δίνοντας τους την δυνατότητα να δεχθούν εμπορικές και άλλες χρήσεις

Το νέο σχέδιο περιορίζεται σε μικρές αλλαγές κυρίως στην ονοματολογία των επιπέδων σχεδιασμού καθώς δεν ακουμπά καθόλου τα άρθρα με τα επίμαχα σημεία τα οποία είχαν οδηγήσει το υπουργείο να αναστείλει την ισχύ του νόμου πριν από τέσσερις μήνες

Αναλυτικότερα τα Εθνικά Χωροταξικά Πλαίσια μετονομάζονται σε Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια, ώστε να αποτυπωθεί η φύση αυτών των σχεδίων, ότι δηλ. αποτελούν τομεακά σχέδια που εκπονούνται σε εθνικό επίπεδο.
Διαφοροποιείται μερικώς το πεδίο εφαρμογής τους, αφενός με τη διαγραφή θεμάτων που πλέον συμπεριλαμβάνονται στην Εθνική Χωρική Στρατηγική (όπως, π.χ η χωρική οργάνωση εθνικών πόλων και αξόνων ανάπτυξης) και, αφετέρου, με την πρόβλεψη νέων θεματικών πολιτικών, που αφορούν στην προστασία του πολιτιστικού και φυσικού τοπίου και της πολιτικής γης.

Κατά την εκπόνηση τους, τα ΕΧΠ θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη, εκτός από την Εθνική Χωρική Στρατηγική, τη δημοσιονομική και εθνική αναπτυξιακή στρατηγική, και ενωσιακές πολιτικές που επηρεάζουν τη διάρθρωση και ανάπτυξη του εθνικού χώρου, όπως αυτές για το περιβάλλον, την εδαφική συνοχή κλπ.

Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια

Το περιεχόμενο των Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων ενισχύεται μερικώς, καθώς συμπεριλαμβάνει κατευθύνσεις για τη διάρθρωση του περιφερειακού χώρου και για την προστασία του πολιτιστικού και φυσικού τοπίου.

Ταυτόχρονα όμως, οριοθετείται το εύρος των κατευθύνσεων που δύνανται να προβλέπουν ανά δήμο, ώστε να είναι αντίστοιχες με την κλίμακα σχεδιασμού. Έτσι, τα Παραρτήματα που συνοδεύουν τα ΠΧΠ με κατευθύνσεις ανά δήμο, παρέχουν γενικές διατάξεις χρήσεων γης και δόμησης (όρους και περιορισμούς), με ιδιαίτερη αναφορά στην προστασία της γεωργικής γης.

Τα ΠΧΠ εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις των ΕΧΠ αλλά ταυτόχρονα τις συντονίζουν, εξειδικεύουν και συμπληρώνουν, με αποτέλεσμα ο συντονιστικός ρόλος τους να ενισχύεται.

Τοπικά Χωρικά Σχέδια

Τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια αντικαθιστούν τα πρώην Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια. Η έγκριση των ΤΧΣ θα γίνεται εφόσον ελεγχθεί η εναρμόνιση ή συμβατότητα του περιεχομένου τους με τα ΠΧΠ και τα αντίστοιχα σχέδια όμορων δήμων.

Το περιεχόμενο των ΤΧΣ εφεξής περιλαμβάνει τον καθορισμό του προτύπου χωρικής ανάπτυξης και οργάνωσης, καθώς και το σύνολο των χρήσεων γης και όρων και περιορισμών δόμησης.  Το προστατευτικό πλαίσιο γίνεται αυστηρότερο, καθώς στα στοιχεία που χρήζουν προστασίας προστίθεται το τοπίο και στις εκτάσεις που εντάσσονται στις προστατευόμενες περιοχές προστίθενται αιγιαλός και παραλία, ποταμοί-λίμνες- ρέματα. Παράλληλα ο καθορισμός ειδικών περιορισμών στις χρήσεις γης και στους όρους δόμησης παύει να έχει δυνητικό χαρακτήρα και στους στόχους καθορισμού αυτών των περιορισμών προστίθεται η
αποφυγή ανεξέλεγκτης κατανάλωσης φυσικών πόρων.

Καταργείται ο δυνητικός χαρακτήρας της πρόβλεψης για οριοθέτηση των υδατορεμάτων.

Διαγράφονται οι προβλεπόμενες γενικές κατηγορίες χρήσεων γης που καθορίζονταν για τις οικιστικές περιοχές καθώς και τις περιοχές παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Πλέον οι τοπικές κοινωνίες θα είναι εκείνες που θα καθορίζουν τις κατηγορίες χρήσεων γης.

Ειδικά Χωρικά Σχέδια

Εκτός από σχέδια, έργα και προγράμματα υπερτοπικής κλίμακας ή στρατηγικής σημασίας, Ειδικά Χωρικά Σχέδια μπορούν, επίσης, να καταρτίζονται για προγράμματα αστικής ανάπλασης ή/και περιβαλλοντικής σημασίας ή προγράμματα αντιμετώπισης των συνεπειών από φυσικές καταστροφές.

Τα ΕΧΣ μπορούν να τροποποιήσουν προϋφιστάμενα ΤΧΣ και ΖΟΕ και άλλες ισχύουσες γενικές και ειδικές πολεοδομικές ρυθμίσεις, κυρίως ως προς τις επιτρεπόμενες χρήσεις, όρους και περιορισμούς δόμησης κατόπιν προέγκρισης με απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων. Η απόφαση χορηγείται ύστερα από εισήγηση των υπηρεσιών που τεκμηριώνουν την αναγκαιότητα της τροποποίησης εν όψει του ειδικού χαρακτήρα της επιδιωκόμενης ανάπτυξης, της κάλυψης αναγκών παραγωγικής ή επιχειρηματικής ανάπτυξης και ανασυγκρότησης εντός της περιοχής του σχεδίου και πάντως τη μη ανατροπή της πολεοδομικής και χωροταξικής λειτουργίας της ευρύτερης περιοχής όπως αυτή προσδιορίζεται στα ΕΧΠ και ΠΧΠ.

Με την έγκριση των ΕΧΣ δεν καταργούνται οι Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου στο σύνολό τους, αλλά το τμήμα τους που ενσωματώνεται σε αυτά.

Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας

Καταργείται η Εκτελεστική Επιτροπή, που είχε καταλήξει να υποκαθιστά το Συμβούλιο, με Πρόεδρο τον εκάστοτε Γ.Γ. Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος (πολιτικό πρόσωπο), που επίσης προήδρευε στο Συμβούλιο, έναντι του αρχικά προβλεπόμενου έμπειρου επιστήμονα.

Πλέον Πρόεδρος του Συμβουλίου ορίζεται επιστήμονας αναγνωρισμένου κύρους σε θέματα χωροταξίας και μειώνονται τα μέλη από 21 σε 19. Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του Συμβουλίου ως προς την άσκηση του γνωμοδοτικού του ρόλου, κρίνεται αναγκαία η αλλαγή του καταστατικού λειτουργίας του.

Διασαφηνίζεται περαιτέρω ο ρόλος του Συμβουλίου, καθώς προβλέπεται ότι είναι αρμόδιο για τη διατύπωση γνώμης επί της εθνικής στρατηγικής και των ΕΧΠ, ενώ μπορεί να εκφέρει γνώμη κατά τη διαδικασία κατάρτισης των ΠΧΠ μετά από ερώτημα του Υπουργού ΠΕΝ. Ταυτόχρονα είναι αρμόδιο για τη διατύπωση γνώμης σε σημαντικά ζητήματα ευρύτερης χωρικής πολιτικής, με πρωτοβουλία του Προέδρου η έπειτα από αίτημα του 50%
των μελών του.

Προχωρά η αξιοποίηση σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών, με την επιτάχυνση έργων σε εξέλιξη ή σε εκκρεμότητα, που συνδέονται με χρήσεις γης (e-poleodomia, ΔίκτυοNatura2000, δασικοί χάρτες, Εθνικό Κτηματολόγιο, Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο, Ολοκληρωμένο Πληροφορικό Σύστημα ΕΤΑΔ κά). Στο πλαίσιο αυτό εγκαταλείπεται η ανεξάρτητη διαδικασία ηλεκτρονικής καταγραφής των θεσμικών γραμμών, πληροφοριών,
όρων και χρήσεων γης, καθώς έχουν σημειωθεί σημαντικές εμπλοκές στη χρηματοδότηση του έργου και υπάρχει σειρά ερωτημάτων σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τη συμβατότητα με άλλες, αντίστοιχες πρωτοβουλίες.

Το σχέδιο νόμου θα βρίσκεται αναρτημένο στο opengov για διαβούλευση έως την Πέμπτη 18.11-2016 και ώρα 15:00.

Έμειναν στη μέση αυθαίρετα, χωροταξικά, δασικοί χάρτες

Στη μέση αφήνει το μεγαλύτερο νομοθέτημά του, τον νόμο για τον δομημένο χώρο και τα αυθαίρετα, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Γιάννης Τσιρώνης, ενώ σειρά νομοθετημάτων όπως η κύρωση των δασικών χαρτών, τα περιφερειακά χωροταξικά, το χωροταξικό του τουρισμού αλλά και τις ρυθμίσεις για τις χρήσεις γης, κληρονομεί η νέα πολιτική ηγεσία, υπό τον κ. Γιώργο Σταθάκη και τον αναπληρωτή υπουργό Σωκράτη Φάμελο. Αν και η κατανομή αρμοδιοτήτων θα δείξει σε ποιον από τους δύο υπουργούς θα πέσει το βάρος του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού εντούτοις το βιογραφικό του αναπληρωτή υπουργού (χημικός μηχανικός με μεταπτυχιακό στο τομέα του περιβαλλοντικού σχεδιασμού) και η θέση στην κομματική και κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, προϊδεάζουν για ενεργό ρόλο στην άσκηση πολιτικής του υπουργείου.

Ο νόμος για τα αυθαίρετα βρισκόταν μέχρι και τις 10 Οκτωβρίου στο στάδιο της διαβούλευσης, ωστόσο είναι αμφίβολο εάν θα υιοθετηθούν τα εκατοντάδες σχόλια που συγκεντρώθηκαν και σε ποιο βαθμό από την νέα ηγεσία του υπουργείου. Μολονότι εισάγει αρκετές θετικές ρυθμίσεις, μειώνοντας ταυτόχρονα το ύψος των προστίμων και των παραβόλων, υπήρξαν προβλέψεις (μελέτη στατικής επάρκειας από όλα σχεδόν τα κτίσματα, πιστοποίηση μηχανικού στην αποδοχή κληρονομιάς κ.α.) που ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων. Η συμμετοχή των επιστημόνων, αλλά και του κόσμου υπήρξε πολύ μεγάλη κατά το στάδιο της διαβούλευσης, με αποτέλεσμα να κρίνεται σχεδόν βέβαιη η βελτίωση του νόμου και η αφαίρεση διατάξεων που ενισχύουν τη γραφειοκρατία και δημιουργούν επιπλέον κόστη στους πολίτες. Το υπουργείο έχει δώσει τετράμηνη παράταση στην ισχύουσα ρύθμιση, προκειμένου να προετοιμάσει το διάδοχο νόμο.

Η αυθαίρετη δόμηση και ο τρόπος που η πολιτεία θα μεριμνήσει για την διαχείριση ολόκληρων αυθαίρετων οικισμών είναι ένα από τα πιο μεγάλα αγκάθια που είχε ξεκινήσει να προσεγγίζει το επιτελείο Τσιρώνη, χωρίς όμως να προλάβει να επιλύσει. Η καταγραφή και αποτύπωση των διάσπαρτων σε όλη την χώρα αυθαίρετων οικισμών είχε ξεκινήσει, με στόχο οι οικισμοί αυτοί (σ.σ οικιστικές πυκνώσεις κατά το υπουργείο) να εξαιρεθούν προσωρινά από την ανάρτηση των δασικών χαρτών καθώς θα ήταν αδύνατο να αποτυπωθούν χωρίς να χαρακτηριστούν ολόκληρες περιοχές της χώρας δάση. Το υπουργείο είχε ζητήσει από τους δήμους να υποβάλλουν μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου (δόθηκε όμως παράταση έως τα τέλη του χρόνου) τους πυρήνες αυθαίρετων οικισμών που έχουν στην περιοχή τους. Κατά πληροφορίες αρκετοί δήμοι δεν υπέβαλλαν τα στοιχεία αυτά (κατά πληροφορίες 18 ΟΤΑ), τα οποία θα έχουν περισσότερο χρόνο για να καταγράψουν ή να αναθέσουν σε τρίτους, με την παράταση που δόθηκε. Η καταγραφή συνδέεται με την προσπάθεια του υπουργείου να προχωρήσει τους δασικούς χάρτες που είναι μνημονιακή υποχρέωση χωρίς καθυστερήσεις.

Συνεργάτες του κ. Τσιρώνη έλεγαν πρόσφατα ότι το υπουργείο είναι έτοιμο μέσω των δασικών υπηρεσιών, να αναρτήσει το επόμενο διάστημα το 37% των δασικών χαρτών της χώρας.

Αντιμέτωπο με μεγάλες καθυστερήσεις που λέγεται ότι έχουν προκαλέσει δυσφορία και στους δανειστές είναι το υπουργείο με την πορεία του κτηματολογίου. Ο στόχος για την ολοκλήρωση του έργου παραμένει το 2020 ωστόσο οι ρυθμοί αποδεικνύουν ότι θα αποτελέσει άπιαστο όνειρο, παρά την ενεργό συμμετοχή της Παγκόσμιας τράπεζας.

Την ίδια στιγμή, η αγορά του τουρισμού παραμένει χωρίς επικαιροποιημένο χωροταξικό σχεδιασμό, εξαιτίας της ακύρωσης του προηγούμενου από το ΣτΕ. Οι χρήσεις γης από την άλλη εξακολουθούν να αντανακλούν ρυθμίσεις της δεκαετίες του ’80 καθώς ακυρώθηκαν οι σχετικές διατάξεις που είχαν συμπεριληφθεί σε νόμο της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ.

της Μαριάννας Τζάννε